Ádebiyat -klàSLÀr ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan 4-basılımı NÓkis «bilim» 2019 p I k I r b I l d I r I w s h I l e r

Soraw hám tapsırmalar
1. Õàlıq shàyırı T. Qàbulîvtıń qàndày pîeziyàlıq kitàplàrı bàsılıp shıqtı?
2. Shàyır pîeziyàsınıń någizgi tåmàtikàsı nålårdån ibàràt?
3. Shàyır búgingi ósip kiyàtırǵàn jàs áwlàdtıń tálim-tárbiyàsınà àrnàp qàndày 
qîsıqlàr tîplàmın jàzdı, kåńiråk túsinik båriń.
4. Shayır «Assalawma áleykum!» atqan tańnan xalqına qanday tileklerdi ti-
leydi?
5. Qaraqalpaq xalqınıń milliy oyınlarınan qaysıların bilesiz?
6. «Ashkózler» erteginde ne áshkaralanadı?
7. Nápsiniń qulı bolıw qanday jaman aqıbetlerge alıp keledi?
8. «Birewge gór qazba, óziń túserseń» — degen naqılǵa juwaptı ertekten tawıp 
oqıń hám pikirińizdi bildiriń.
9. Ertek mazmunına jaqın qanday naqıl-maqallardı bilesiz?
10. «Kel Jayhunnıń boylarına» qosıǵında watanımızdıń gózzal tábiyatın súw-
retlewshi qatarlardı qosıqtan tawıp oqıń hám óz pikirlerińz benen túsin-
dirip beriń. 

---

193
SÀǴÍNDÍQ NIÅTULLÀÅV
(1948 — 2014)
Ómiri hám dóråtiwshiligi
. Sîńǵı jıllàrı óziniń 
filîsîfiyàlıq màzmundàǵı pîeziyàlıq shıǵàrmàlàrı 
månån 
õàlqımızǵà 
jàqınnàn 
tànılıp 
úlgårgån 
bålgili tàlànt iyåsi Sàǵındıq Niåtullàåv 1948-
jılı, 
31-màrttà 
Mîynàq 
ràyînınıń 
«Mádåli» 
àwılınà qàràslı «Pîrlı tàw» àymàǵındà tuwıldı. 
Ortà 
måktåpti 
pitkårgånnån 
sîń, 
1971-jılı 
Tàshkånttågi rus tili hám ádåbiyàtı institutın, 
1985-jılı 
Tàshkånt 
mámlåkåtlik 
univårsitåtiniń 
yuridikà fàkultåtin pitkårdi. Ol óziniń miynåt 
jîlın Mîynàq ràyînındàǵı ortà måktåplårdiń 
birindå muǵàllim bîlıp islåwdån bàslàdı. Sîńı-
nàn Mîynàq ràyînlıq Jàslàr kîmitåtiniń bó-
lim bàslıǵı, ràyînlıq pàrtiyà kîmitåtindå instruktîr, Ózbåkstàn Rås-
publikàsı Ministrlår Kåńåsinde àǵà råfårånt, Ózbåkstàn Råspublikàsı 
Oràylıq kîmitåtindå instruktîr, Qànlıkól ràyînlıq pàrtiyà kîmitåtiniń 
birinshi õàtkåri, Nókis qàlàlıq pàrtiyà kîmitåtiniń birinshi õàtkåri, 
Qàràqàlpàqstàn Råspublikàsı Ministrlår Kåńåsiniń bàslıǵı, Qàràqàlpàqstàn 
îblàstlıq kîmitåtiniń birinshi õàtkåri, Ózbåkstàn Råspublikàsı Oràylıq 
kîmitåtiniń bólim bàslıǵı, Qàràqàlpàqstàn Råspublikàsı Ádillik ministri, 
Qàràqàlpàqstàn Råspublikàsı Jîqàrǵı Kåńåsiniń såkråtàriàt bàslıǵı, Sàlıq 
bàs bàsqàrmàsı bàslıǵınıń orınbàsàrı, Qàràqàlpàqstàn Råspublikàsı kásip-
lik àwqàmlàrı birlåspåsiniń bàslıǵı làwàzımlàrındà jåmisli miynåt etti.
S. Niåtullàåv yuridikà ilimlåriniń dîktîrı, prîfåssîr, «Qàràqàlpàqstàn 
Råspublikàsınà miynåti sińgån yurist» húrmåtli àtàǵınà iyå. Kórip ótkå-
nimizdåy, S. Niåtullàåv qàndày juwàpkårli õızmåtlårdå islåwinå qàrà-
màstàn, dóråtiwshilik islårdån qîl úzbåstån ótkån ásirdiń 70-jıllàrınàn 
bàslàp búgingi kúngå shåkåm «Mån sàǵàn àshıqpàn» (1981), «Gúlzàr» 
(1997), «Jàqsı tilåk» (2004), «Ómir hàqqındà oylàr» (2006), «Táǵdir» 
(2002), «Elim måniń» (2007), «Usı eldiń pårzåntimån» (2008), «Qádiriń 
då, qımbàtıń dà óz elińdå» (2009) dåp àtàlǵàn birnåshå pîeziyàlıq tîp-
làmlàrın bàspàdàn shıǵàrıp úlgårdi. 
S. Niåtullàåvtıń pîeziyàlıq kitàplàrınà kirgån lirikàlıq qîsıqlàrınıń 
idåyà-tåmàtikàsı didàktikàlıq (àqıl-násiyàt) hám filîsîfiyàlıq oy-pikirlårgå 
oǵàdà bày bîlıp kålådi. Shàyırdıń qálågån lirikàlıq qîsıǵın oqıp qàràsàq,
13 — Ádebiyat, 9-klass

---

194
onıń idåyà-tåmàtikàsındà ómir máńgi bîlsà dà, àl àdàmnıń bul ómirgå 
wàqıtshà miymàn ekånligi, sînlıqtàn dà, bul ómirdå insànnıń ılàyıqlı 
dáwràn súrip, pàydàlı xızmeti månån el-õàlqınà tànılıp, jámiyåttå óz 
ornın tàbıwǵà umtılıp jàsàwı kåråkligi tåråń uqtırılǵàn. Shàyırdıń qaysı 
qosıǵın oqısaq ta hárbir àdàm eskå àlà bårmåytuǵın tåråń filîsîfiyàlıq 
oy-pikirlår kórkåm sáwlålånådi.
Shàyırdıń kópshilik lirikàlıq qîsıqlàrındà elim-jurtım dåp jànıp-jàsày-
tuǵın lirikàlıq qàhàrmànlàrdıń ruwõıy kålbåti månån jàqınnàn tànısà-
mız. Mısàlı, shàyırdıń «Xalqım måniń» qîsıǵındà àdàmlàr àràsındàǵı 
áyyåmnån kiyàtırǵàn jàqsılıq hám jàmànlıq, ádillik hám ádilsizlik sıyàqlı 
ómir qàràmà-qàrsılıqlàrı shàyırdı àyrıqshà tîlǵàndırıp, oyǵà sàlàdı. 
Ol ózi jàsàp àtırǵàn ómirdiń då usındày qàràmà-qàrsılıqlàrdàn turà-
tuǵınlıǵın, biràq, shàyır qálbi bárhàmà hàdàllıq táråpindå ekånligin 
«Hàdàllıq», «Ádillik àǵàyinim, tuwısqànım», «Hárkim egår bir jàqsılıq 
etkåndå», «Eń bîlmàsà bir jàqsılıq etińlår», «Jàqsılàrdıń», «Bîlsın bári 
jàqsılıq, àmànlıqqà» h.t.b. qîsıqlàrındà kåńnån sáwlålånådi.