O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

may, 
 kimdir shoirning kelganidan xabar
berdi. 
Ba‟zan ravishdoshning bu formasidan so„ng
turib 
so„zi qo„shib
ishlatilishi mumkin. 
Masalan,
Qiz xatni tugat
may turib,
kampir yig„lab yubordi. 
Harakat nomi formasi orqali birikish
19
.
Fe‟lning harakat nomi formasi
qo„shma gap qismlarini biriktirishda aktiv emas. Harakat nomining asosan
-
(i)sh
qo„shimchasi yordamida yasaluvchi formasi va bilan ko„makchisi ergash
gapni bosh gapga biriktiruvchi vosita vazifasini bajaradi. Bunday qo„shma
gaplarda ergash gapdagi voqea-hodisa sodir bo„lish bilan bosh gapdagi
voqea-hodisa boshlangani, deyarli ularning bajarilish vaqti bir-biri bilan duch
kelganligi ifodalanadi. 
Masalan,
Atirgul kel
ishi bilan,
sevgi haqidagisuhbat yana qizib ketdi. 
Agar ergash gapdagi voqea-hodisadan bosh gapdagi voqea-hodisaga
juda ham tez ko„chish ma‟nosi berilmoqchi bo„lsa, bosh gap tarkibida
darrov
yoki
tezda
kabi so„zlar ishtirok etadi. 
Masalan,
Ra‟no kel
ishi bilan,
tezda masala hal bo„ldi. 
19
O‟zbek tili grammatikasi II, (sintaksis) Toshkent, 1976-yil. 396-bet. 

---

23 
Ayrim vaqtda ergash gapdagi voqeani ayirib ko„rsatish uchun
bilan 
ko„makchisidan so„ng
-oq
yuklamasi
qo„shib ishlatiladi. 
Masalan,
Rais chiqib ket
ishi bilanoq,
majlisning salobati yo„qoldi.
(A. Qahhor) 
Ergash gapni bosh gapga biriktirishda ba‟zan harakat nomining
-(u)v
qo„shimchali formasi ishlatilishi mumkin. 
Masalan, 
Kolxozlar yiriklash
uvi bilan,
ularning partiya tashkilotlari
kuchaydi.
Yuqoridagi gaplardan shunday xulosaga kelish mumkinki, demak,
harakat nomi formasi orqali birikkan qo„shma gaplarda harakat nomi
qo„shimchasining o„zi mustaqil holda qo„shma gap qismlarini bog„lay
olmaydi. Undan keyin har doim ko„makchilar qo„llanadi.