O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim

II. Fe’lning shaxsli formasi orqali birikish
20
.
Fe‟lning har uch mayl
formasi ergash gaplarning kesimi bo„lib kelib, ma‟lum yordamchilar bilan
birga kelgan holda qo„shma gap qismlarini biriktirish uchun xizmat qiladi. 
Fe‟lning shart mayli formasi qo„shma gapda turli ergash gaplarning
kesimi bo„lib kelib, ergash gapni bosh gapga bog„laydi. 
Masalan,
Agar bir qadam nari bos
sa
ng, quvib chiqaraman! 
Shart fe‟li formasi ergash gap kesimi tarkibida
kerak 
so„zi bilan birga
qo„llanib, bosh gapdagi voqea-hodisaning bajarilishidagi taxminiy sababni
ko„rsatadi. 
Masalan:
Yozayotgan narsasi juda qiziq bo„l
sa kerak,
dam-badam
iljayib qo„yardi. 
Ba‟zan ergash gapning kesimi bo„lishsiz formada kelib, ergash gap
“shuni hisobga olmaganda” degan ma‟noni ifodalaydi. 
Masalan:
Onda-sonda tom va tepalarning kunga teskari
tomonlaridagina qor oqarib ko„rin
masa,
deyarli hamma yer yalong„och edi. 
20
M. Asqarova “ Hozirgi o‟zbek adabiy tili”, Toshkent, “O‟QITUVCHI” nashriyoti, 1987 - yil, 183 - bet. 

---

24 
Kesimlari fe‟lning shart mayli formasi orqali ifodalangan qo„shma gap
qismlari orasida - birinchi gapning kesimi tarkibida
ekan
to„liqsiz fe‟li
ishlatilib, bu voqea-hodisalarning bajarilishiga ishonchsizlik bildiriladi. 
Masalan:
Otam bo„l
sa ekan,
men elda yursam. O„zi so„ra
sa ekan,
men
aytsam.
Demak, ko„rib turganimizdek, bunday qo„shma gaplarning har ikkala
qismida ham fe‟lning shart formasi ishtirok etadi.Lekin
ekan
to„liqsiz fe‟li
har doim birinchi qismda keladi.