Kasb odobi indd

2-BO‘LIM. KORXONALARDA ISH YURITISH
HUJJATLARI
2.1. Ish hujjatlarini tayyorlash va ularga qo‘yiladigan talablar
Nutq madaniyati madaniyatli, ma’lumotli, ziyoli insonning 
muhim fazilati hisoblanadi. Bunday inson tafakkur qila bilishi va 
o‘z tafakkurini to‘g‘ri, aniq, chiroyli ifodalay bilishi kerak. Buning 
uchun esa fikr aniq, izchil, asosli bo‘lib, tilning grammatik, so‘z va 
orfografik me’yorlariga rioya etilishi muhimdir.
Ma’lumki, har bir kishi mustaqil ishlab chiqarish faoliyatini 
boshlar ekan, turli-tuman hujjatlar yozishga to‘g‘ri keladi. Ish huj-
jatlarini yoza bilish – olingan bilimlarni amaliy hayotga bevosita 
qo‘llash demakdir. Ish hujjatlarisiz birorta muassasa va tashkilot 
faoliyat ko‘rsata olmaydi. Ish qog‘ozlari kishilarning uzoq ish va 
mehnat munosabatlari jarayonida tarkib topgan muayyan shakl va 
izchillikda tuzilgan yoki yozilgan hujjatlardir. 
Hujjatlar xizmat va shaxsiy hujjatlarga bo‘linadi. 
Xizmat hujjatlari muassasa, tashkilot, korxona yoki ularning 
vakolatiga ega bo‘lgan mansabdor shaxslari nomidan bo‘ladi. Ba-
yonnoma, tavsifnoma, dalolatnoma shular jumlasidandir. 
Alohida fuqarolar nomidan yozilgan hujjatlar – tarjimayi hol, 
ariza, ishonchnoma va shu kabi shaxsiy hujjatlardir.
Hujjatlar tarixiy manba, dalillash yoki guvohlik vositasi bo‘lib 
xizmat qiladi. 
Ma’lumki, hujjatlar xilma-xil va miqdoran juda ko‘p. Hujjat-
larning maqsadi, yo‘nalishi, hajmi, shakli va boshqa bir qator si-
fatlari ham turlichadir. Shunday ekan, hujjatlar tiliga qo‘yiladigan 
umumiy talablar bilan bir qatorda har bir turkum hujjatlar oldi-
ga qo‘yiladigan ko‘pgina lisoniy talablar ham mavjud. Muayyan 
turdagi hujjat, albatta, o‘ziga xos lisoniy xususiyat va sifatlar bi-
lan belgilanadi. Bu xususiyat va sifatlarni har taraflama va chu-
qur tasavvur qilmasdan turib, mukammal hujjatchilikni yaratish 
haqida gap ham bo‘lishi mumkin emas. Shuning uchun bu o‘rinda 
hujjatlar tasnifi masalasi alohida ahamiyat kasb etadi.
Hujjatshunoslikdagi ana shu an’anaga ko‘ra ish yuritishdagi huj-
jatlar eng avvalo yaratilish o‘rniga ko‘ra tasnif qilinadi, bu jihatdan 
ichki va tashqi hujjatlar farqlanadi. Ichki hujjatlar ayni muassasa-
ning o‘zida tuziladigan va shu muassasa ichida foydalaniladigan 

---

12
hujjatlardir, muayyan muassasaga boshqa tashkilot yoki ayrim 
shaxslardan keladiganlari esa tashqi hujjatlardir.
Hujjatlar mazmuniga ko‘ra ikki xil bo‘ladi: