Kasb odobi indd

1.2. Etika. Umumiy tushunchalar 
Etika 
– inson faoliyatining urf-odatlarga mos kelishi yoki mos 
kelmasligi, xulq-atvor qoidalariga rioya qilishni o‘rgatadi. Inson-
ning axloqiy sifatini tahlil qiladi, ya’ni uning bevosita faoliyatini 
kuzatadi. 
Kasbiy etika 
– har bir kasb-hunarga xos axloqiy norma, prinsip 
va sifatlarni o‘rganadi va hayotga tatbiq etadi.
Kasbiy etika qonun-qoidalari kabinetlarda emas, balki, ish 
jarayonida shakllanadi. Kasbiy-axloqiy etiket normalarini ishdagi 
ijodkorlikdan ajratib bo‘lmaydi, ayniqsa pedagogik ish jarayonida. 
Shuning uchun kasbiy omilkorlik, o‘z ishini yaxshi bilish, qaysi 
kasbdan qat’i nazar axloqiy normalarning boshlanishidir.
Xizmat ko‘rsatish xodimlarining kasb etikasi va etiketi umum-
insoniy axloq qonunlari, prinsiplari va normalarini, estetik qadri-

---

8
yatlarini aholiga xizmat ko‘rsatish, muomala qilish hamda ularga 
axloqiy tarbiya berish, estetik madaniyatini shakllantirish yo‘llarini 
o‘rganadigan va o‘rgatadigan nazariy-falsafiy fandir.
Kasb etikasi (yoki kasbiy axloq) bu odamlarning kasb faoliyati-
dan kelib chiqadigan o‘zaro munosabatlarining axloqiy xarakterini 
ta’minlaydigan qonuniyatdir. Bunday qonuniyatlarning kelib chiqi-
shi va rivojlanishi inson axloqiy yo‘nalishlaridan birini aks ettiradi, 
chunki ular shaxs qadrini va shaxslararo munosabatlarda odamiy-
likning yuzaga kelishiga yordam beradi.
Axloqiy talablar umumiy bo‘lishiga qaramay, ba’zi bir kasbiy 
faoliyatlarni olib borishida alohida o‘zgacha yondashuv talab etila-
di. Xizmat ko‘rsatish sohasidagi xodimlarga, avvalambor, muomala 
madaniyati, mijozlarning ehtiyojini qondirishga qaratilgan diqqat-
e’tibor alohida rol o‘ynaydi. 
Xizmat ko‘rsatish sohasidagi xodimlar munosabatlari ular-
ning bilim taktikasi va strategiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Insonga ta’sir 
o‘tkazish samaradorligining belgilari: