Kasb odobi indd

1) sodda hujjatlar
– muayyan bir masalani o‘z ichiga oladi; 
2) murakkab hujjatlar
– ikki yoki undan ortiq masalani o‘z ichi-
ga oladi.
Mazmun bayonining shakli jihatidan xususiy (in dividual), na-
munali (tipovoy) va qolipli (trafaretli) hujjatlar farqlanadi. Matn-
ning o‘ziga xosligi, betakrorligi, hamisha ham bir andozada 
bo‘lmasligi xususiy hujjatlarning asosiy belgilaridir (masalan, xiz-
mat yozishmalari va shu kabilar). Bunday hujjatlarda ham muay-
yan doimiy tarkib mavjud bo‘lsada, bevosita mazmun bayoni bir 
qadar erkin bo‘ladi. Namunali hujjatlar boshqaruvning muayyan 
bir xil vaziyatlari bilan bog‘liq, bir-biriga o‘xshash va ko‘p takror-
lanadigan masalalar yuzasidan tuzilgan matnlarni o‘z ichiga ola-
di. Qolipli hujjatlar, odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish 
qog‘ozlariga yoziladi, bunday hujjatlarda ikki turli axborot aks eta-
di, ya’ni o‘zgarmas (oldindan tayyor bosma matnda ifodalangan) 
va o‘zgaruvchi (hujjatni tuzish paytida mashinkada yoki qo‘lda 
yoziladigan) axborotlar; shuning uchun bu tur hujjatlarga nisbatan 
ko‘pincha «yozmoq» emas, balki «to‘ldirmoq» so‘zi ishlatiladi. Shu 
o‘rinda aytish kerakki, hujjatlarning qolipli turlarini kengaytirish 
ish yuritishni takomillashtirishdagi istiqbolli yo‘llardan biridir. 
Chunki bunday qilish hujjat matnlarini bir xillikka olib kelish va 
hujjat tayyorlash uchun ketadigan vaqt hamda mehnatni ancha-
gina tejash imkoniyatini beradi. Qolipli hujjatlar sirasiga, masa-
lan, ish haqi yoki yashash joyi haqidagi ma’lumotnomalar, ayrim 
dalolatnomalar, xizmat safarlari guvohnomalari va boshqa ko‘plab 
hujjatlarni kiritish mumkin.
Hujjatlarning tayyorlanish xususiyati va darajasi ham benihoya 
muhim. Bu jihatiga ko‘ra hujjatlar quyidagicha tasniflanadi: qorala-
ma; asl nusxa; nusxa; ikkinchi nusxa (dublikat); ko‘chirma.
Tashkiliy hujjatlar mazmunan tashkilot, muassasa va korxo-
nalarning huquqiy maqomi, tarkibiy tarmoqlari va xodimlari, 
boshqaruv jarayonining borishida jamoa ishtirokining qayd qilini-
shi, boshqa tashkilotlar bilan aloqalarning huquqiy tomonlari kabi 
masalalarni aks ettiradi. Nizomlar, yo‘riqnomalar, majlis bayonlari, 
shartnomalar ana shunday tashkiliy hujjatlar sirasiga kiradi.

---

13
Farmoyish hujjatlari guruhiga buyruq, ko‘rsatma, farmoyish ka-
bilar kiradi.