O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

 
Suvning kelimi va sarfi rejimiga ko’ra ko’llar quyidagi guruhlarga bo’linadi: 
 
Ko’llarning suv balansi
Dunyo tabiiy geografik atlasidan 
Ko’llar 
guruhi
Ko’llarning 
nomi 
Suv kelishi, mm. 
 
Suv sarfi, mm. 
Yog’inlar 
Oqib 
kirgan 
suv 
Boshqa 
suvlar
Bug’lanish Oqib 
kirgan 
suv 
Boshqa 
suvlar
Yaxshi 
oqar 
ko’llar
Baykal
Onega
Ontario
Viktoriya
Ilmen
294 
476 
800 
1453 
616 
1834 
1617 
9420 
237 
12824 
800 
294 
245 
650 
1374 
465 
1834 
1848 
11270 
316 
12600 
975 
Yomon 
oqadigan 
ko’llar
Jeneva
Bologon 
Michikani
Tanganika
Kaspiy
Orol 
O’lik dengiz 
Balxash
1100 
631 
675 
1204 
177 
82 
80 
110 
15200 
817 
953 
703 
842 
838 
1250 
804 
133 
14 
250 
800 
681 
1500 
1800 
978 
920 
1580 
930 
13700 
900 
76 
107 
- 
- 
- 
1800 
55 
Oqmas 
ko’llar
Choni (sersuv 
yillar) 
Choni 
(kam 
suv yillar) 
360 
270 
785 
280 
555 
560 
- 
610 
 
Yaxshi oqar ko’llar.
Bunday ko’llarga bir yoki bir necha daryo quyilib, ulardan bitta daryo oqib chiqadi. 
Yaxshi oqar ko’llar atmosfera namlanishi ortiqcha bo’lgan zonalarda joylashgan bo’ladi.
Yomon oquvchi va vaqti-vaqti bilan oquvchi ko’llar. Ularga ham daryolar kelib quyiladi, 
biroq daryo oqimi yoki kam, yoki vaqti-vaqti bilan bo’ladi. Bunday ko’llar namlanishi etarli 
bo’lmagan zonalarda joylashgan. Ko’llar suvi organizmlar oziqlanishi sharoitiga ko’ra oligotrof, 
evftrof va distrof bo’ladi. Oligotrof (grekcha Oligos-kam, trope-oziqlanuvchi) ko’llar suvida 

---

131 
ozuqa moddalar kam bo’ladi, shu sababli u tiniqdir. Plankton, bentos va neyston organizmlar 
ko’p emas, loyqasida organik soda kam. Evftrof (grekcha eu-yaxshi) ko’llarda organizmlar 
oziqlanish sharoiti yaxshi bo’ladi. Plankton, bentos va neyston mo’l. Ko’lda organik moddalar 
ko’pligidan suv nim sarg’ish tusda bo’ladi. Suv tagida kislorod etishmaydi va sapropel hosil 
bo’ladi. Distrof (grekcha distrofe-oziqlanishining buzilishi) ko’llar suvida kalsiy etishmaydi, u 
nordon reaksiyali bo’ladi. Ko’lda organik hayot juda sust bo’ladi, biroq unda daryolar va 
botqoqliklardan kelib quyilgan jilg’alar keltirgan torf loyqasi tarzida yotqiziladi, u chirishi 
tufayli kislorod juda tanqis bo’ladi. Tayga va tundra zonalarining botqoq joylaridagi ko’llar 
distrof ko’llardir.