Siyosatshunoslikka

2. Gender yondashuvi nuqtayi nazaridan siyosiy
ishtirok masalalari
Siyosiy ishtirok - jamoaviy maqsadga yo‘naltirilgan ijtimoiy xat- 
ti-harakat bo‘lib, ayrim istisnolami inobatga olmaganda, tashkiliy tu- 
zilmalar, muayyan siyosiy voqelar, guruhiy mansublik va individual 
xislatlar o ‘rtasidagi kompleks o‘zaro aloqadorlikda amalga oshadi. 
Qarorlar qabul qilish jarayonidagi ishtirok turli-tuman doiralarda 
(kontekstlarda), jumladan ijtimoiy harakatlar, nohukumat tashkilotlar, 
fuqarolik jamiyati guruhlari, siyosiy partiyalar, kasaba uyushmalari 
va tadbirkorlik tashkilotlari, shuningdek saylab qo‘yiladigan davlat 
organlarida, jumladan parlamentlar, davlat va mahalliy boshqaruv or- 
ganlari, global ijtimoiy va iqtisodiy muassasalar doiralarida yuz be- 
radi.
Siyosiy ishtirok subyektlarini individlar, ijtimoiy guruhlar, 
madaniy-kasbiy, etnomilliy, diniy va boshqa jamoalar tashkil qiladi. 
Miqyosiga ko‘ra u mahalliy, mintaqaviy, umumdavlat yoki xalqaro 
siyosat darajasida amalga oshiriladi. Real voqelikda siyosiy xatti-ha- 
rakat huquq stereotiplari ko‘rinishida, qonunlar, normalar, an’analar, 
urf-odatlar tarzida namoyon bo‘ladi. Siyosiy madaniyat, siyosiy xatti- 
harakat, fuqarolaming siyosiy aksiyalardagi ishtiroki, siyosatga ta’sir 
ko‘rsatish qobiliyatida namoyon bo‘ladi. Siyosiy madaniyat o‘zida 
jamiyatning siyosiy tajribasi, siyosiy hayot madaniyati, fuqarolaming 
faolligi yoki passivligini aks ettiradi. Masalan, siyosiy madaniyatni 
zamonaviy tushunish asoschilari G. Almond, S. Verba, J. Pauellning 
fikricha, individlar va ijtimoiy guruhlaming siyosatga jalb etilishi 
ulaming o ‘z ijtimoiy muhim manfaatlarini amalga oshirishga intilish- 
lari bilan asoslangan bo‘lib, bevosita emas, balki siyosat subyektlari 
o ‘zlarining hokimiyatga, siyosiy institutlarga, siyosiy elita, yetak- 
chilar va shu kabilarga munosabatiga beradigan m a’no va mazmun
264

---

orqali yuz beradi. Ya’ni siyosiy madaniyat avvalo ijtimoiy psixologik 
ustanovka (yo‘nalish) bo‘lib, siyosiy xatti-harakatning eng barqaror 
hamda tipik namuna va qoidalarini belgilab beradi. Shunday qilib, 
tarixiy-siyosiy tajriba asosida jamiyatning ijtimoiy xotirasi shaklla- 
nadi, indvidlar ijtimoiy jamoalari siyosiy xatti-harakatlarining siyosiy 
mo‘ljallari va namunalari o‘zlashtiriladi.
Miqyosiga ko‘ra umumiy (ustunlik qiluvchi) aholining asosiy 
ko‘pchiligining siyosiy ongi va siyosiy xatti-harakatini ifodalov- 
chi eng barqaror, tipik belgilardan iborat