Siyosatshunoslikka

97 Aliano R.A. The crime o f world power: Politics without government in
international system .-New York: Putnam, 1978.-P. 128.
98 Spykman N . America’s Straregy in World Politics.-H am den, 1942.-P.
41.
99 Гаджиев K.C. Введение в политическую науку.-М.: Логос, 1 9 9 9 -
С.217-19.
282

---

Tashqi siyosatning 
“himoya qilish” 
vazifasi davlat va xalqning 
mustaqilligini mustahkamlash, mudofaa, milliy manfaatlar kabilarni 
himoya qilishdan kelib chiqadi.
“Tashabbus ko‘rsatish” 
esa tashqi siyosatda samarali g‘oyalar, 
tashabbuslar bilan chiqish, geosiyosat olamida davlatning o‘z o‘rniga 
ega bo‘lishini ta’minlashdan iboratdir. Har qanday holatda bu vazi- 
falar maqbul darajada bajarilsa, davlatning tashqi siyosati kutilgan 
samarani beradi.
Bugungi kunda tashqi siyosat maqsadiga nisbatan ikki xil yon- 
dashuv shakllanmoqda:
Bir toifa mutaxassislar (xalqaro siyosiy terminologiyada “idealist- 
lar” deb ataladi) tashqi siyosatda global, umumbashariy manfaatlar va 
xavfsizlikni milliy davlat manfaatlaridan ustun qo‘yishsa.
Boshqa bir guruh mutaxassislar (Ular “pragmatik” nomi bilan 
tanish) bugun va yaqin kelajakda tashqi siyosatda davlat suvereni- 
teti ustuvorlikni o‘zida saqlab qolishi m a’qul va samarali ekanligi 
to‘g ‘risida fikr bildirishmoqda100.
Tashqi siyosat davlat faoliyatining muhim sohasi sifatida mux- 
torligi va o ‘ziga xos xususiyatga egaligi bilan ajralib turadi. Bun- 
dan tashqari, u aniq vazifalarga, predmet va metodlarga ega boiadi. 
Masalan, xavfsizlik va mudofaa sohasidagi tashqi siyosat siyosiy, 
harbiy-texnikaviy, gumanitar kabi sohalardagi muammolarni boshqa 
davlatlar bilan birgalikda hal qiladi. Davlatlaming xalqaro hamkorligi 
harbiy sohada o‘zaro tushunuvchanlikni, xavfsizlikni ta’minlashda, 
qurolli kuchlaming jangovar tayyorgarligini oshirishda yakdil 
bo‘lishni taqozo etadi. Ayni paytda, tashqi iqtisodiy faoliyatda ham 
o‘ziga xos vazifalar bajariladi. Bunda asosiy e’tibor xorijiy investisi- 
yalami boshqarish, kommunikatsiya tizimini rivojlantirish, samarali 
iqtisodiy hamkorlik kabilarga qaratiladi.
Ingliz tadqiqotchsi R.Dj.Feltxem “Nastolnaya Kniga Diplomata” 
risolasida har bir davlatning tashqi siyosati 3 ta omil asosida shakl-lan- 
ishini keltirib o‘tadi: