Siyosatshunoslikka

94 Qarang: OdilqorievX.T, RazzoqovD.X. Siyosatshunoslik ,-T.: 0 ‘qituvchi,
2008.-B.279.
95 См.: Гаджиев K.C. Введение в геополитику М.: Логос, 1998.-С .407- 415
96 См.: Гасанов.А. Современные международные отношения и внешняя
политика Азербайджана// Академия государственного управления припре-
зиденте Азербайджанской Республики.-Б.: $orq-Qarb, 2007. -С. 260-261.
281

---

ta’minlashdan iborat ekanligini ko‘rsatadi. Bu o‘rinda tadqiqotchilar 
o‘rtasida turli metodologik yondashuvlami kuzatish mumkin.
Amerikalik siyosatshunos olim N.Spaykmen e’tiroficha, davlatlar 
tashqi siyosatning asosiy maqsadi: 
hudud yaxlitligi
va 
uning ustidan
nazoratdir.
Jahon xalqaro anarxiyasida tashqi siyosatning asosiy maqsadi bi- 
rinchi navbatda davlatning jahon hamjamiyatidagi o‘mini yaxshilash, 
juda boimaganda uning mavjud qudratini saqlab qolishdan iboratdir. 
Davlatning kuch-qudrati esa tugal manoda muvaffaqiyatli urush olib 
borish qobiliyati sanaladi. Shunday ekan harbiy va siyosiy muammo- 
laming kaliti davlatning geografik hududidadir. Davlatning hududi 
bu - urush vaqtida davlatning harakat bazasi va strategik pozitsiyasi 
hisoblanadi. Shu sababli davlat tashqi siyosatining eng fundamental 
omili bu-geografik hududdir, chunki bu eng doimiy va o ‘zgarmas 
omildir97.
Tashqi siyosat, rus tadqiqotchisi K.S.Gadjiyev qarashiga ko‘ra, vosi- 
ta sanaladi. Ya’ni davlatlar o‘rtasidagi urushlar, agressiya va turli xil 
konfliktlarni oldini olishning asosiy
vos/talaridan biri suveren dav­
latlar tashqi siyosati hisoblanadi. U har bir davlatning boshqa davlat­
lar va xalqlar o‘rtasidagi munosabatni ma’lum prinsiplar, mexanizm- 
lar asosida tartibga soladi98.
Tashqi siyosatning asosiy vazifasi davlatning iqtisodiy-ijtimoiy 
taraqqiyoti, xavfsizligi hamda davlat va uning fuqarolari huquqi va 
manfaatlarini chet ellarda himoya qilishini ta’minlovchi muhitni bar- 
po etishdir. Bunday muhitni vujudga keltirish uchun har bir davlat 
qo‘shni va uzoqdagi davlatlar bilan aloqa o‘matadi. Xalqaro - dav- 
latlararo munosabatlami amalga oshirishda tashqi siyosat o‘zining 
asosiy vositasi bo‘lmish diplomatiyaga tayanadi".