Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

14.1-сҥўрет. Бетон беккемлиги ҳәм суў сарпы ортасындағы улыўма байланыс 
а-тығызластырылмаған бикр бетон бӛлеги; б-жоқары тығызлық ҳәм беккемлик бӛлеги; 
в-ҳәрекетшеӊ бетон араласпасы бӛлеги; г-қуйма бетон араласпасы бӛлеги. 
Сызылманыӊ а-бӛлегинеги бӛлеги бетон араласпасыныӊ жетерли дәрежеде 
тығызластырылмағаны ақыбетинде беккемликтиӊ пәсейиўин кӛрсетеди, б-бӛлеги болса 
бетон қурамында суў оптимал муғдарда болғаны, бетон араласпасы жақсы тығызласып 
қурамалы структура пайда болғанын кӛрсетеди. Кейинирек суўдыӊ муғдары артып барыўы 
Суў сарпы, кг

м
3
Б
ет
он
ныӊ
қ
ыс
ылыўда
ғы
бе
кк
ем
ли
ли
ги
,
МПа

---

84 
(в ҳәм г-бӛлеклер) бетон беккемлигиниӊ кемейиўине алып келеди, себеби артықша муғдарда 
киритилген суў кейинирек ӛз орнында геўеклик пайда етеди. 
Бетонныӊ беккемлиги менен ири толтырғыш беккемлиги ортасындағы байланысты 
толтырғыш даналарыныӊ қашыў коэффициенти (

) арқалы характерлеў мақсетке муўапық. 
Ири толтырғыш даналары жақын жайласқанда бетонныӊ беккемлиги толтырғыштыӊ 
беккемлигине тиккелей байланыслы болады, себеби толтырғыш даналары бири-биринен 
цемент бӛлекшеси 2-3 диаметри ӛлшемине салыстырғанда узақлықта болады. Усы факторды 
есапқа алып, ири толтырғыштыӊ беккемлиги цемент тасы беккемлигинен 1,5-2 мәрте жоқары 
болыўы керек. Бул ҳалат әдетде жоқары маркадағы бикр бетонларға тән. 
Цемент қамыры муғдары кӛп болған ҳәрекетшеӊ бетон араласпаларыда 

коэффициенти жоқары болады, яғный, ири толтырғыш даналары бири-биринен
узақырақ 
жайласады. Бул ҳалда бетонныӊ беккемлиги цемент тасыныӊ беккемлигине ҳәм оныӊ 
толтырғыш даналары менен жабысыў беккемлигине байланыслы болады. 
14.2-сҥўрет. Аўыр бетон беккемлиги менен Ц
