Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

 

---

130 
18.5 Растворларды таярлаў ҳәм тасыў 
Қурылыс растворлары бетон-раствор заводларында, растворлар таярлаў орайларында 
ямаса раствор қарыў узеллеринде таярланады. Қурылыс майданы заводдан узақта 
жайласқанда ҳәм орынланатуғын жумыслар кӛлеми кем болғанда раствор объект жанында 
жайласқан механизацияластырылған қурылмаларда таярланыўы мақсетке муўапық болады. 
Растворларды таярлаў процесси қураўшы материалларды таярлаў, оларды ӛлшеў 
(дозалаў) ҳәм араластырыўдан ибарат болады. Портландцемент, ҳәк, гипс ҳәм басқа 
байланыстырыўшылар Мәмлекетлик стандарты талапларына жуўап бериўи керек. Қум 
зәрүрлик болса еленеди, жуўыў усылында шаӊ, ылай муғдары нормаға келтириледи. Ҳәк ҳәм 
сазтопырық қамыры зәрүр қойыўлық дәрежесинде таярланады. Раствор ҳәрекетшеӊлигин 
нормаға келтириў ушын қурамына киритилетуғын пластификаторлар ҳәм химиялық 
қосымшалар тийисли консистенцияға шекем суйылтырылады. 
Растворларды таярлаўда минерал байланыстырыўшылар массасы бойынша, қум ҳәм 
суў кӛлем бойынша ӛлшенип салынады. 
Қурылыс растворлары 150, 375 ҳәм 750 л сыйымлы дәўирли ислейтуғын раствор 
қарығышларда таярланады (18.2-сүўрет). Раствор қарығышларда аўыр растворлар 1-2 минут, 
жеӊил растворлар болса 4 минут даўамында араластырылады. 
Ҳәзирги ўақытта қурылыс растворлары қурғақ растворлар орайында суў қоспастан 
таярланып, қурылыс майданларында арнаўлы раствор қарығышлар жәрдеминде пластик 
растворға айландырылыўы мүмкин. 
Қурылыс растворлары тутыныўшыға арнаўлы үскенеленген автоцистерналарда, 
автосамосвалларда тасылады. 
Қурғақ растворлар арнаўлы автоприцеп раствор қарығышларда тасылады ҳәм қурылыс 
майданларында суў менен араластырылып имаратларға узатылады. Раствор жоқары 
қабатларға арнаўлы кӛтермелер, насослар ямаса пневмотранспорт жәрдеминде жеткизип 
бериледи. 
Қурылысға келтирилген раствор партиясы паспортында раствор партиясының аты ҳәм 
номери, оныӊ кӛлеми, таярланған сәнеси, маркасы, қурамы, ҳәрекетшеӊлиги ҳәм суў 
услаўшылық қәсийети кӛрсетилиўи керек.