Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
52 
tomonidan Armanistonda, F.G.Grigoryev tomonidan esa Chuvashiyada (1976 y) 
chop etilgan. 
Nozogeografiyaning mohiyati va vazifalarini tu shuntirishda kasallikning 
o’zini mazmuni, kelib chiqish sabablari xaqida aniq ma’lumotlarga ega bo’lish 
lozim. Bu borada ko’pgina tadqiqotlarni amalga oshirgan olimlarning (I.Sechenov, 
S.Botkin, A.Anichkov, APetrov, I.Pavlov) fikricha, insonning kasallanishi, avvalo 
o’ziga xos biologik jarayon bo’lib, insonni atrof -muhit bilan o’zaro ta’sirida uning 
hayot faoliyatini buzilishi yoki butunlay to’xtashi bilan bog’liqdir. 
Inson kasalliklari turli -tuman bo’lishi bilan birga, ularni keltirib chiqaruvchi 
sabablar ham turlichadir. shu jihatdan ularni o’rganish va bu boradagi bilimlarga 
ega bo’lish kasalliklarning tarqalishini bartaraf etishda katta amaliy ahamiyat kasb 
etadi. 
Avvalambor, inson kasalliklarining kelib chiqish sabablarini o’rganish juda 
muhim masalalardan biridir. Ammo, shu bilan birga kasalliklarning hududiy 
tarqalishi qonuniyatlarini ochib berish kelajakda paydo bo’lishi (tarqalishi) 
mumkin bo’lgan kasalliklar areallarini aniqlash ham dolzarb masalalardan biri 
hisoblanadi. 
Inson kasalliklarining kelib chiqishi obyektiv omillar bilan chambarchas 
bokliq. Bunda, eng avvalo insonni o’rab olgan atrof - muhitning bosh rolini alohida 
ta’kidlash 
kerak. 
Binobarin, 
Y.N.Pavlovskiyning 
parazitar 
(yuqumli) 
kasalliklarning tabiiy o’choqlari haqidagi g’oyasi (bilimlari) bir qator inson va 
hayvon kasalliklarining geografik tarqalishi va evolutsiyasi haqida ilmiy 
asoslangan xulosalar olish imkonini berdi. 
Nozogeografik tadqiqotlarda nafaqat kasalliklarning kelib chiqishi yoki 
ularning tarqalishi qonuniyatlari, balki nozokomplekslar, nozoareallarni aniqlash, 
tadkiq etish muhim masalalardan biridir. Ammo, amalda bunday nozoareallar, 
ayniqsa nozokomplekslarni aniqlash murakkab va tadqiqotchidan chuqur 
epidemiologik bilimlarni bilimlarni ham talab qiladi. 

---