Ўқув машғулотида таълим технологияси модели мавзу: Менингитларнинг ва менингоэнцефалитларнинг эрта ва қиёсий

Герпесли менингит ва менингоэнцефалитлар.
Касаллик кўпроқ (сероз вирусли 
менингитларнинг 16-20% ҳолатларида) учрайди ва асосан латент шаклида ётган герпес 
инфекцияни организмнинг қатор омиллар натижасида кучсизланишидан келиб чиқади. 
Касаллик бошланишида терида ва шиллиқ қаватларда ўчоқли зарарланишлар бўлиб, 
умумий интоксикация белгилари фонида неврологик ўзгаришлар ҳам кузатилади. 
Ўраб олувчи темираткида бўладиган менингитлар.
Касаллик тошма тошгандан 
сўнг 4-5 кун ўтиб бошланади. Беморларда бош оғриши, кўп маротаба қусиш, тана 
ҳароратининг кўтарилишн (38-39°С), умумий ҳолсизлик, менингиал белгилар, баъзан қисқа 
муддатли тиришишлар ва ўчоқли неврологик ўзгаришлар кузатилади. Орқа мия суюқлиги 
босими 250-300 мм. сув уст. (2,45-2,94 кПа) кўтарилади. Ликвор рангсиз, тиниқ, плеоцитоз 
лимфоцитлар ҳисобига (100-200)х10
6
/л, оқсил, қанд ва хлоридлар миқдори меъёрида. 
Менингиал белгилар тез кунда йўқолади, ликворнинг тозаланиши 1 ойгача давом этади. 
Айрим ҳолларда некротик геморрагик энцефалит ўчоқли белгилар билан оғир кечади, ўз 
вақтида вирусларга қарши этиотроп даволаш чоралари кўрилмаса 60% ҳолларда касаллик 
ўлим билан тугаши мумкин. Ташҳисни этиологик тасдиқлаш – айнан сувчечак касаллигига 
ўхшаш бўлади. 
Оддий 
герпес 
вируслари 
келтириб 
чиқарадиган 
менингит 
ва 
менингоэнцефалитлар.
Касаллик тери ва шиллиқ қаватларда герпетик тошмалар, кўзнинг 

---

9 
зарарланишидан характерланади. Бунинг замирида серозли менингитнинг клиник 
белгилари кузатилади ва сувчечак вируси келтириб чиқарган менингитларга нисбатан 
енгилроқ кечади, аммо узоқ вақт давом этади. Менингиал белгилар ҳар хил даражада, яъни 
энса мушаклари таранглиги кучли, Керниг белгилари бироз кучсизроқ каби кўринишда 
бўлади. Ликворда плеоцитоз асосан лимфоцитлар ҳисобига ва оқсиллар миқдори 2-3 
баробар ошган. 
Айрим беморларда касаллик нерв тизимининг умумий ва ўчоқли ўзгаришлари 
белгилари билан бошланади. Кўпинча мия пардасининг чакка, тепа ва пешона қисмлари 
зарарланиш белгилари кузатилади. Айрим ҳолларда касаллик руҳий ҳолатдаги ўзгаришлар 
(турли галлюцинация белгилари) билан бошланади. Сопор ва кома белгилари, 
тиришишлар ва гемипарез белгилари кузатилади. Касаллик оғир кечиб ўлим ҳолати 30%ни 
ташкил этади. 
Катта ёшдаги одамларда энцефалит белгилари теридаги бирламчи ўзгаришларсиз 
кечиши мумкин. Аммо кўпчилик ҳолларда теридаги ва шиллиқ қаватлардаги бирламчи 
ўзгаришлар касалликка ташҳис қўйишда асосий ўринда туради. Тезкор ташҳис қўйишда 
иммунофлюоресценция усули, қўш зардобларда герпетик антигенлар билан КБРдан 
фойдаланилади. Антителолар миқдори 4 марта ва ундан ортиқ кўтарилса ташҳис асосли 
саналади.