Stomatologik kasalliklar profilaktikasi

FTORLANGAN SUT.
Tishlar kariesining alternativ profilaktika usullaridan biri bolalarga ichish uchun ftorlangan 
sut tavsiya qilishdir. Ma‘lumki sut va sut mahsulotlari stomatologiyada birlamchi profilaktika 
vositasi sifatida olimlarni anchadan buyon qiziqtirib keladi. Buning sababi sut va sut mahsulotlari 
tish emal qobig‘ining kimyoviy tarkibini khosil qiluvchi mineral tuzlarga boydir. Shu bilan 
birgalikda bolalar sutni sevib iste‘mol qilishadi. Sut yuqori kalloriyali oziq mahsuloti bo‘lib 
yuqori darajada kalsiy va fosfor moddalarini tutadi va uglevodlarni parchalovchi laktoza 
fermentiga boydir. Sutning bu xil tarkibga ega bo‘lishi emal remineralizastiyasi va karies 
profilaktikasi jarayonlarida faol ishtirokini bildiradi. Sutning shu sifatlar yana ftor bilan boyitilishi 
nur-ustiga a‘lo nur bo‘lishi turgan gapdir. 
Bugungi kunda sutni ftorlash usulidan foydalanish qator mamlakatlarda joriy qilingan 
(Angliya, Bolgariya, Chili, Kitay, Rossiya va boshq.). 
Sutni ftorlash har xil shaklda amalga oshirilishi mumkin: suyuq (pasterizastiyalangan, 
sterilizastiyalangan sut) va sut poroshogi. Sutni ftorlash uchun asosan NaF preparatidan, ba‘zan 

---

83 
esa -natriy monoftorfosfatdan foydalaniladi. Sut tarkibidagi ftor konsentrasiyasi ftorselektiv elektrod 
yordamida aniqlanadi. Sutni ftorlash texnologiyasi juda sodda bo‘lib, qiyinchilik tug‘dirmaydi. Sutni 
ftorlashda albatta bola organizmiga boshqa maxksulotlar bilan kam tushadigan ftor miqdori hisobga 
olinadi. Jaxon soglikni saqlash tashkiloti tavsiyasiga ko‘ra ftorning sutdagi miqdori maktab yoshigacha 
bo‘lgan bolalar uchun 2 , 5 mg/l ga teng bo‘lishi kerak, chunki shu yoshda bolalar organizmining ftorga 
nisbatan bo‘lgan talabi bir sutkada 1,0-1,5 mg ga tengdir. 
FTORLANGAN SUTDAN FOYDALANISH TAVSIYALARI:
1. har kuni 200 ml sut ichish; 
2. bolalar yoshi 3-12; 
3. bir yilda 250 kun iste‘mol qilish shart . 
Ftorlangan sutni 3 yoshidan boshlab ichgan bolalarda bir yildan so‘ng sut tishlarida karies 
jadalligining o‘sishini pasayishi 40-50% ni, 2 yildan so‘ng esa 58-65% ni tashkil qilgan. Doimiy tishlarda 
bu ko‘rsatkich bir yyldan so‘ng o‘rtacha 30-50% ni tashkil qilgan. 
Bugungi kunda olingan ijobiy natijalarga qaramasdan qator muammolar o‘z yechimini topishini 
kutmoqda. Xali anchagina izlanishlar, tajriba va tekshirishlar o‘tkazib, ftorlangan sutni qaysi yoshdan 
boshlab ichish samaraliligini, ichish muddatini aniqlab berish, hududiy sharoitdan kelib chiqib ftorning 
sutdagi konsentrasiyasini anioqlash yo‘llarini, bir kunda necha bor bola sut ichishini ilmiy asosda tasdiqlash 
kerak bo‘ladi.