Mahsuldor qatlamlarni ochish va

 
11.3-rasm. Gazlangan suyuqlikni (ko„pikni) qo„llab oqimni chaqirishdagi quduqning jihozlari 
va bog„lanmasining sxemasi. 
1-azotli gazlashtirilgan qurilma; 2,3,4,5,6 - nasos agregatlari; 7-nasos agregatining sig‗im idishiga 
suyuqlikni tashlovchi quvur uzatma; 8-ko‗piksimon suyuqlikning sarfini rostlovchi jumrak yoki 
jumraklarning bloki; 9-uchlik; 10-filtr; 11,16,31-manometrlar; 12- nasos agregatiga qo‗shilgan 
chiziqni ajratuvchi bekitish qurilmasi; 13-shtutser; 14-suyuqlik va gazsimon fazani aralashtirgich 
(uchlik aerator yoki ejektor); 15-quvurning orqa fazosiga haydovchi chiziqni ko‗shuvchi uchlik; 17-
kirishdagi rezerv bekitgich (gribenka); 18,22,24,25- favvora armaturasining zulfinlari; 23-
chorbarmoq; 26-suyuqlik va ko‗piklarni quduqdan yig‗uvchi sig‗im idishiga tashlovchi quvur 
uzatma; 27-neft yig‗uvchi kollektor; 28-yig‗uvchi sig‗im idishi; 29-otma chiziqni mahkamlovchi 
stopor yakor; 26,30 – namuna olgich.
Favvora armaturasining zulfinlariga (15) (11.2-rasm) va 22 (11.3-rasm) 
diametri 8 mm.dan 16 mm.gacha bo‗lgan shtutserlar o‗rnatiladi. Jumrakning 
chizig‗ining (7) uchiga sarf bo‗lgich (8) (8-rasm) nasos o‗rnatilgan. 
 
11.5. Quduqlarni azotli o„zlashtirish texnologiyasi 
 
Quduqlarni o‗zlashtirish texnologiyasiga qatlamdan oqimni chaqirish ishlari 
kiradi va quyidagi sharoitlarda qo‗llaniladi:
-
tarkibida oltingugurt bo‗lgan quduqlarni o‗zlashtirish;
-
yer osti yonish ta‘siri zonasidagi quduqlarni o‗zlashtirish; 
 
-
atrof muhitning harorati past bo‗lganda qazish davrida quduqlarni 
o‗zlashtirish.
 
Quduqdagi suyuqlikni gazsimon 
 
azotga almashtirish uchun ishchi 
parametrlarni aniqlashda 11.4 va 11.5-rasmlardagi nomogrammadan foydalaniladi. 
Nomogrammadan foydalanib, talab qilingan gazsimon agentning (
V
2
) hajmi, quduq 
ustidagi (haydovchi) maksimal (
P
u
) bosimni va quduqni to‗liq quritish uchun azot 

---

411
haydashni boshlanishidan to berilgan chuqurlikga (
H
) – ketgan jarayonni davom etish 
davrini (
T
), quduqdagi suyuqlikning (
ρ
s
) zichligini, azotni haydash ko‗rsatgichi q va b 
tanlangan haydash varianti aniqlanadi. 
Nomogramma ishlash tizmasining diametri 146 mm va diametri 73 mmli 
bo‗lgan NKQlarni quduqlarning har xil chuqurligiga tushirish uchun qurilgan. Quduq 
ustidagi xarorat 10 
0
C , o‗zgarish gradiusi har 100 metrga 2,3 
o
C gradiusni tashkil 
qiladi. Gazning sarfi 6 va 12 nm
3
/daq tashkil qiladi.
Nomogrammadan foydalanish tartibi strelka bilan ko‗rsatilgan.
AGU-8Kning ikkita qurilmasi qo‗llanilgan holatda (
q
a
= 12 nm
3
/daq) 
quduqlarni o‗zlashtirish uchun, quduq zichligi 1000 kg /m
3
bo‗lgan suyuqlik bilan 
to‗ldirilgan – boshmoq lifti (
H
= 3000 m) orqali gazni urib kirish momentida 2,1 
ming.nm
3 
azotni liftga haydash kerak yoki 5,5 ming.nm
3 
azotni teskari yuvish orqali 
quvurni orqa fazosiga haydaladi (10-rasm). Ikkita AGU-8K qurilmasiga haydashning 
davom etish vaqti 3 va 8,2 soatga to‗g‗ri keladi. Quduq ustida kutiladigan bosim 21.8 
MPa-ni tashkil qiladi.