Mahsuldor qatlamlarni ochish va

Nazorat savollari. 
1.
Neft quduqlarini o‗zlashtirishda mahsuldor qatlamni sifatli ochishda qanday 
masalalar o‗z yechimini topishi kerak? 
2.
Qatlamdan oqimni chaqirish deganda nimani tushunasiz? 
3.
Oqimni 
chaqirishda 
bosimni 
ketma-ket 
pasaytirish 
texnologiyasini 
tushuntiring? 
4.
Quduqlarni o‗zlashtirishda gazlangan suyuqlik qanday tartibda haydaladi? 
5.
Suyuqliklarni aeratsiyalash tartibining ketma-ketligini izohlang? 
6.
Aeratsiyalash usulida oqimni chaqirishdan oldin qanday ishlar amalga 
oshiriladi? 
7.
Kompressor usulida quduqlarni o‗zlashtirish texnologiyasini izohlang? 
8.
Haydovchi quduqlar qanday o‗zlashtiriladi? 
9.
Ko‗pik yordamida qatlamdan oqimni chaqirish tartibini tushuntiring? 
10. Sathni pasaytirish usuli orqali oqimni chaqirish tartibini tushuntirib bering? 

---

ХI-bob. GAZSIMON MODDALARNI QO„LLAB QUDUQLARNI 
O„ZLASHTIRISHDAGI TEXNOLOGIK JARAYONLARNI 
TAKOMILLASHTIRISH. 
11.1. Azotning fizik-kimyoviy xossalari 
Gazsimon azot rangsiz, xidga va tamga ega emas, zararsiz, 1 m
3
gazsimon 
azotni normal sharoitdagi og‗irligi 1,25 kg. Gazsimon azot – 195,8
0
C haroratda 
rangsiz harakatchan suyuqlik bo‗lib, zichligi 808 kg/m
3
, yana sovo‗tish temperaturasi 
209,9
0
C gacha tushirilsa, qattiq massaga aylanadi. Bug‗simon azotni issiqligi 199,3 
J/g. 1m
3
suyuq azot parlanganda 20
0
C haroratda 0,1 MPa bosimda 702,5 m
3
. 
P
kr
=3,35 MPa kritik bosimda, 
t
kr
= - 147
0
C kritik haroratda zichligi 311 kg/m
3
ega, kritik holatda bo‗ladi. Gazsimon azot neft va suvda kuchsiz eriydi. 
Bosim 30 MPa bilan siqilganda azotni siqilishi ideal gazlarni qonuni bo‗yicha 
sodir bo‗ladi va hajmini o‗zgarishi quyidagi bog‗lanish orqali ifodalanadi. 


t
P
P
V
V
o
t
t
o



2
,
273
2
,
273
bu yerda: 
V
o
, P
o
– hajm va bosimni normal sharoitdagi qiymati; 
V
t
, P
t
– berilgan 
sharoitdagi hajm va bosim; 
t
– harorat. 
Erigan azot bilan neftni qovushqoqligi va dinamik kuchlanishini siljishi 
pasayadi. Quduqqa haydalgan azot gazsimon holat saqlanadi, qaysiki kritik 
parametrga ega bo‗ladi.