O’quv darslik

kumulyasiya
13
 
hisobiga amalga oshadi. Kumalyatsiyaning 
ikkita turi mavjud: 
1) moddiy kumulyasiya
– bunda organizmda dori moddasining o‘zi 
to‘planib qoladi. Bu uzoq vaqt davomida ta’sir qiluvchi ko‘pchilik preparatlar 
uchun xos bo‘lib, bunday birikmalar qon zardobidagi oqsillar bilan kuchli 
birikadilar va or- 
13
Lotinchadan 
cumulatio
– ko‘payish,oshish 
Dozalar
Morfinning ta’siri 
Dori vositalari ta’sirining 
umumiy sxemasi 
Bo’sag’a 
Doza
O’rtacha 
Terapivtik 
doza 
Yuqori 
terapivtik 
doza 
allergik tabiatga ega bo’lmagan nojo’ya tasirlar 
allaegik reaksiyalar 
zaharli samaralar 
Moddalarning terapivtik 
dozalaridagi ta’sir 
samarasi 
Moddalarning zaharli 
dazalardagi ta’sir 
samarasi 
Asosiy ta’
sir
 
Og’r
iq
 q
old
iruvchi
 ta’
si
ri
 

---

- 57 -
–rasm. Dozalar, dori vositalarining farmakoterapevtik va nojo‘ya 
ta’sirlari (misol tariqasida morfinning asosiy, nojo‘ya va toksik 
samaralari keltirilgan) 
ganizmda uzoq vaqt mobaynida aylanib yuradilar. Masalan, angishvonagul 
preparatlaridan 
digitoksin. 
Moddiy 
kumulyasiyalanadigan 
preparatlarni 
muntazam ravishda qo‘llash natijasida ko‘pincha prepratlar bilan zaharlanish 
holatlari kelib chiqishi mumkin. 
2) funksional kumulyasiya
– bunda organizmda dori moddasining ta’sir 
samarasi to‘planib qoladi, moddaning o‘zi esa qonda umuman aniqlanmaydi. 
Masalan, alkogolizmda MNS tomonidan zo‘rayib boruvchi o‘zgarishlar oq 
alahlashga olib keladi. ammo qonda etil spirti aniqlanmaydi, Chunki u 
organizmda tezda oksidlanadi va chiqarib yuboriladi. Faqat uning neyrotrop 
ta’sirlarigina boshmiyada yig‘ilib, to‘planib boradi xolos. 
Dori moddalarini organizmga qayta kiritganda ular samarasining 
pasayishiga