O’quv darslik

Large 
- katta; kanallar o’tkazuvchanlikka ega), T (ing. 
transient
–tez o’tuvchi; 
kanallarni ochilish tezligiga bog‘liq), N(ing. 
neuronal
- neyronal; asosan 
kanallarni taqsimlanishi inobatga olingan). Bundan tashqari, R-kanallar mavjud 
(miyachani Purkine hujayralarida topilgan va h. ). Yurakda va silliq mushaklarda 
asosan L-kanallar mvjud. 
Shu kanallar hujayra membranalari depolyarizastiyasida ochiladi. Turli xil 
tuzilishga ega preparatlar kalstiy kanallarida o’zining bog‘lanish joyiga ega. 

---

- 401 -
Resteptorlar bilan bog‘langan kalstiy kanallari kam darajada bloklanadi. Natijada 
bo’lmacha va qorincha tugunida o’tkazuvchanlik falajlanib, samarali refrakter 
davr uzayishi kuzatiladi (moddalar Purkine tolalariga kam ta’sir etadi). Bu 
ta’sirga ko’ra kalstiy kanallarini bloklovchilar yurak qorinchalariga yuqori 
chastotali stimullarni kirishiga yo’l qo’ymaydi, natijada yurak faoliyati 
normallashadi, bundan tashqari kalstiy kanallari blokatorlari sinus-bo’lmacha 
tugunida avtomatizmni pasaytirib, diastolik depolyarizastiyani tezligini 
pasaytiradi (faza 4).
Ularning sinus-bo’lmacha va bo’lmacha-qorinchalaridagi asosiy ta’siri, kalsiyning 
kirishini hisobiga ikkala tugunni aktivlashi kuzatiladi. Mushak hujayralariga 
kalsiy ionlarini kirishini kamayishi, miokard qisqaruvchanligini pasaytirib, yurak 
– toj tomirlarini kengayishi namoyon bo’ladi (periferik tomirlarga kam darajada 
ta’sir etadi). 
Aritmiyada keng qo’llaniladigan modalarga verapamilni kiritish mumkin. U 
ichakdan yaxshi so’riladi. O’zgarmagan shaklda siydik va safro bilan chiqib 
ketadi. 
Verapamil supraventikulyar aritmiya va stenokardiyada qo’llaniladi (paroksizmal 
taxikardiya va merstal aritmiya). Ichishga va vena ichiga yuboriladi . 
Nojoya 
ta’sirlari: 
(gipotenziya, 
yurak 
etishmovchiligini 
kuchayishi, 
atrioventrikulyar blok, ko’ngil aynash, qayt qilish, bosh aylanishi, allergik 
reakstiyalar). 
Aritmiyaga qarshi ta’sirga ega kalsiy kanallarini blokatorlariga diltiazem 
ham kiradi. U me’da-ichakdan yaxshi so’riladi. Faol astetillanadi. Diltiazem va 
uning metabolitlari asosan ichak orqali chiqib ketadi. 
Diltiazemning nojuya ta’sirlari; bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, yurak urishini 
tezlashishi, taxikardiya, holsizlik, mushaklar spazmi, shishlar va h.