B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

И - a, A rasm. 
Ko'zni o'rgatish mashqlari. Chiziqlar.
52

---

q o i l a n i s h i b o 'y ic h a m a sh q la r o 'tk a z ila d i. Rangli q a la m la r
komplekti 6, 9, 12, 18 rangdan tashkil topadi. Rangli qalam - 
larning grafitlari an ch a y o 'g 'o n , yum shoq (2Y—4Y) bo'ladi. 
Shu boisdan rangli qalamlar grafiti 3—4 m m uzunlikda ochiladi. 
Pedagogika o ‘quv yurtining maktabgacha tarbiya bo'lim ida rangli 
q a lam la r n a q s h la r ch izishd a, m a n z a r a va m ev a-sa b zav o tlar 
rasmi ishlanganda, shuningdek, badiiy bezash ishlarida q o 'lla- 
niladi.
Rangli qalam, grafiti yog‘li, tez eziluvchan va m o'rt bo'ladi. 
Shu boisdan rangli qalamni bosmay, ehtiyotlab ishlatiladi. Rangli 
qalam ning yana bir xususiyati shundaki, uni o 'ch irish oddiy 
qora qalamni o'chirishga nisbatan ancha qiyin.
Ko‘mir tayoqchalari 
— rasm ishlash vositalaridan biridir. 
A m m o u qog'ozga yaxshi yopishmaydi, kukunlari to'kilib ketadi. 
Lekin u bilan qog'ozga tushirilgan tasvir ko'zga ko'rinarli, tasvirga 
o'ziga xos joziba beradi. Uni qog'oz yuzidan quruq latta va rezina 
o'chirg'ich bilan osongina o'chirish mum kin. K o 'm ir tayoqcha 
bilan rasm ishlanganda, kattaroq formatdagi yoki rulonli qog'oz- 
lardan foydalanish maqsadga muvofiq.
Rasm ch iz is h d a ishlatiladigan q alam ta sv ir v o sita larid a n
yana biri — 
pasteldir. 
Pastel h am k o 'm ir tayoqcha shaklida 
bo'lib, 
turli rangdagi grafitdan iboratdir. Pastel rangli b o 'r
yoki rangli q alam lar kabi notekis q o g 'o zd a yaxshi chiziladi. U 
h am rangli g ra fitd a n b o 'lg an lig i sababli rangli q alam kabi 
o 'ch irish qiyinroq.
Tasvirlash vositalaridan yana biri 
flomasterlar 
bo'lib, ular, 
asosan, dekorativ bezash ishlarida, ayrim rangli etudlar va xomaki 
tasvirlar ishlashda qo'llaniladi. Flomaster yog'li va spirtli bo'yoq- 
qalam bo'lib, u rasm va chizmachilik uchun chiqarilgan qog'ozlarga 
yaxshi chiziladi. Flomaster bilan tushurilgan tasvirdagi xato va 
kamchilikni tuzatish ancha mushkul, chunki bo'yog'i qog'ozga 
singib ketadi, uni o'chirib bo'lmaydi. Shuning uchun ham badiiy 
bezatish ishlarida chiziqlar a w al qalam bilan och rangda chizib, 
iz qilib olinadi va so'ngra flomaster bilan chiziqlar ustidan zaruriy 
tasvirlar chiziladi.
53

---

d