B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

11 - d
rasm. 
Ko'zni o'rgatish mashqlari. Chiziqlar.
54

---

Akvarel bo‘yog‘i. 
Narsaning o ‘ziga qarab rasm ishlash k o ‘proq 
qalamda bajarilsa-da, narsalar rangi, shakl va soyalarining realistik 
tasvirlarini yaratishda akvarel asosiy tasvirlash vositasi hisoblanadi. 
Tematik rasmlarda esa barcha faoliyat faqat akvarel bo'yog'ida 
olib boriladi.
Akvarel (italyancha so‘z bo'lib, „suvda eriydigan b o 'y o q "
m a ’nosini bildiradi) tarkibiga tabiiy b o ‘yoq kukuni va biriktiruvchi 
moddalar, y a ’ni daraxtlar yelimi qo'shiladi. Akvarel b o ‘yog‘i 
g'oyat tiniq, toza va ravshandir. Akvarelda oq rang bo'lmaydi, 
uning o'rniga b o ‘yoqlarning tiniq, nozik, yupqa qatlami suriladi 
yoki oq rangni ifoda etish uchun oq yuzaning o ‘zi qoldiriladi.
Akvarel bo'yog'i Qadimgi Misrda paydo bo'lib, keyinchalik 
Xitoy, Yaponiya, Yunoniston, Italiya va Yevropa mamlakatlariga 
tarqalgan.
O 'rta Osiyo, jum ladan, O'zbekiston hududida yashagan xalq- 
larda akvarel va boshqa bo'yoqlardan ju d a qadimdan foydalan- 
ganligi m a ’lum.
F eodalizm davrida akvarel va rangdan, asosan, naqsh va 
miniatura s a n ’atida, kitob bezatishda foydalaniigan. Keyinchalik, 
rassomlar ijodida, m onum ental dekorativ san ’atda, maktab va 
muassasalarni bezatishda, o'quvchilarga rasm chizishni o'rg a- 
tishda, maktabgacha va maktabdan tashqari muassasalarda bolalami 
rasm chizishga o'rgatishda akvareldan keng foydalanila boshlandi.
Akvarel bo'yog'i bilan rasm ishlash uchun maxsus mayin, 
yumshoq m o'yqalam (kistlar) dan foydalanish zarur. M o'yqa- 
lamlar uchli, uchsiz — burchakli va yoysimon qilib qirqiladi
Tasviriy vositalar
M a ’lum ki, rasm chizish qalam va b o 'y o q lard a bajarilib, 
tasvirlar chiziqlar, shtrixlar, nuqtalar, rang tonlari vositasida 
yaratiladi.
Chiziqlar 
vositasida har q an d ay narsa va predm etlarning 
shakli, tuzilishi, rangi hamda yorug'-soyalari ifoda egiladi. Chiziq­
lar o 'zin in g uzun-qisqaligi, yo'g'on-ingichkaligi va tiniq-xira 
(rangli), nursizligiga ko'ra tasvirlar yaratishda turli holatlarda 
qo'llaniladi (11- 
e
rasm).
55

---

e
11-