B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

PED A G O G IK A K O LLEJLA RIDA
11 B U B
R A S M  C H IZ IS H
Pedagogika kollejlarining boshlang'ich sinf mashg‘ulotlari va 
mehnat ta ’limi o'qituvchisini tayyorlaydigan bo'limlarida o'rga- 
niladigan tasviriy san'at fani bo'limning asosiy o'quv predmeti 
hisoblanadi. U bo'lajak o'qituvchi-pedagoglarni tasviriy san'atning 
nazariy va amaliy asoslari bilan qurollantiradi.
Mazkur kurs rasm chizish, narsalami badiiy bezash, predmetlar 
shaklini loy va plastilindan yasash, shuningdek, realistik rasm ish- 
lashning ilmiy asoslari bilan tanishtirish mashg'ulotlaridan tuzilgan.
Tasviriy san ’at kursi o'zining maqsadi va vazifasidan kelib 
chiqqan holda o 'z m azm uniga ko‘ra: narsaning o'ziga qarab 
qalamda rasm ishlash; narsalarning yakka va guruh holatidagi 
rasmini rang va bo'yoqlarda tasvirlash; tematik kompozitsiyalar 
tuzish, ularning rasmini akvarel va boshqa bo'yoqlarda tasvirlash; 
buyumlarni badiiy bezatish; loy va plastilindan turli hayvonlar 
hamda odam tasvirini yaratish kabilardan tashkil topadi.
Mashg'ulotlarda tevarak-atrofdagi narsa va voqealarning o'ziga 
qarab xotira va tasavvurda realistik tasvirlar yaratiladi. Narsalar, 
buyumlar va obyektlarni badiiy jihatdan bezatish hozirgi zamon 
estetik talablaridan kelib chiqqan holda bajariladi.
N arsalar va predm etlarni (qush, hayvonlarni) natural va 
badiiy tasvirlarini loy va plastilindan ishlash malakalari o'quv- 
chilarga singdirib boriladi.
Shuningdek, darslarda rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik 
va amaliy san ’atning ijodiy asarlari ham o'rganib boriladi.
M a s h g 'u lo tla r ja ra y o n id a b o'lajak p e d a g o g -o 'q itu v c h ila r 
tasvirlashning qalam, qog'oz, akvarel, guash bo'yoqlari, pastel, 
rangli bo'rlar, tush, o'chirg'ich, flomaster, turli xil mo'yqalam- 
lar, plakat perolari, plastilin, loy, rangli qog'ozlar bilan ishlash 
malakalarini egallaydilar.
Pedagogika kollejlarida o'rganiladigan tasviriy san ’at kursi 
faoliyatining samaradorligi va bo'lajak tarbiyachilarga beriladigan 
nazariy ham da amaliy bilimlarning sistemali, izchil, ilmiy, puxta, 
asosli bo'lishi uchun tasviriy san ’at fanini o'qitish klassik, a n 'a-
46

---

naviy uslublarga asoslangan holda hozirgi zam on rassom-pedagog 
olimlarining nazariy ham da amaliy tavsiyalari bo'yicha narsaning 
o'ziga qarab rasm chizishdan boshlanadi.1
Narsaning o'ziga qarab rasm chizish rasm chizishning genial 
asosi bo'lib, u o'quvchilarga, eng aw alo, rasmi chiziladigan narsa- 
larning shakli, tuzilishi, rangi, m azm uni va mohiyatini mate- 
rialistik nuqtayi nazardan ko'rishni, bilishni, idrok etishni o 'r- 
gatadi. Ikkinchidan, narsalarning tuzilishidagi asosiy va ikkinchi 
darajali elem en tlarin i topa bilishni, ular tasvirini yaratishda 
detallar konstruksiyasi ham da kompozitsiyasining mutanosibligini 
ta'm inlashda muhim uslub bo'lib hisoblanadi.