B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

1.4. AMALIY SAN’AT
Tasviriy san’atning eng qadimiy turlaridan yana biri — 
amaliy
s a n 'a t
boMib, 
a s o s a n
b ezash s a n 'a ti
d e y ila d i. Bu s a n ’at 
kishilarning amaliy va kundalik hayotida, turm ushida, uy-joy 
qurilishi faoliyatida, oilada, u y-ro‘zg‘o r buyumlarini bezashda 
qo'llanadigan san ’at turidir.
Amaliy san’at so'zana-palaklarga, idish-tovoqlarga, gilam- 
poloslarga, ro'zg'or-m ebel buyumlariga, kiyim-kechaklarga, bosh 
va oyoq kiyimlariga, attorlik buyumlari, m ehnat qurollari, o'yin- 
choqlarga beriladigan badiiy-bezak kompozitsiyalaridan iborat. 
Me'morchilik san’ati darvoza, uy-joy, jam oat binolari, madaniyat 
va san'at saroylari qurilishlarida q o ‘llaniladigan badiiy va amaliy 
bezaklar, shuningdek, qurilishning o ‘ziga xos tuzilishdagi muta- 
nosiblik hamda shakllar uyg'unligini ifodalaydi.
Amaliy san ’atning materiallari asosan oltin, kumush, mis, 
bronza, ganch, tosh, yog'och, suyak, loy, ip, gazlama va bo'yoq 
kabilardan iborat b o la d i.
Amaliy san'at ko‘proq badiiylikka, ijodiylikka amal qiladi. 
Shu boisdan bezaklarning aksariyati takrorlanmas, tabiat ele- 
mentlaridan nusxa olib yaratilgan bo'lsa-da, albatta unga ijodiy 
ruh, ko‘rinish va turli elementlar kiritiladi.
Amaliy san ’at ham tasviriy san’atning boshqa turlari kabi 
ju d a q a d im d a n rivojlanib, kishilar turm u sh in i bezab keladi. 
Insoniyat juda qadim danoq o ‘zining tirikchiligini o ‘tkazish uchun 
zaruriy b u yu m -asb o b lar yasagan. Ularni asta-sekin qulay va 
ko'rkam qilish uchun harakat qilgan.
„Eram izdan avvalgi 3- ming yillik o'rtalariga kelib, odamlar 
misni qalay, qo'rg 'osh in , rux yoki surma bilan eritib, bronza 
tayyorlashni o'rganib olganlar11.1
Ayrim manbalarda odam lar oltindan ham juda erta (ya’ni 
metall asridan boshlab) foydalanganliklari qayd etiladi. Haqiqatda 
ham Misr, Irlandiya, Fransiya, Shimoliy Amerikada neolit dav- 
ridan qolgan yodgorliklar orasida oltin buyumlarning namunalari