Zokirjon saidboboyev

1894-1896 
yillarda fransuz olimi 
M.J. Shaffanjon 
Markaziy 
Osiyo va Sibirga sayohat qiladi. U boshchilik qilgan ekspedisiya 
asosan ilmiy tadqiqotlarni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan edi. 
Ekspedisiya natijalarini Parijda 
1899 
yillarda kitob qilib nashr 
ettirgan. Muallif o ‘zi bosib o‘tgan shaharlarni ham kartaga 
tushirgan. Bu ekspedisiyaning Batumidan boshlanib, Vladivos- 
tokgacha davom etgan yo‘nalish kartasidir. Kartaga 0 ‘rta Osiyoning 
faqatgina Ashxobod, Marv, Buxoro, Samarqand, Toshkent, 
Verniy kabi shaharlari tushgan.
XIX 
asr oxirlarida nemis olimi 
Fridrix fon Gelvald 
to‘rt jilddan 
iborat „Zamin va uning xalqlari“ nomli asarini yaratdi. Asaming 
ikkinchi jildida 0 ‘rta Osiyo, aniqrog‘i Rossiyaga tobe Turkiston 
o ‘lkasining geografik o ‘rni, aholisi, urf-odatlari haqida boy 
m a’lumotlar berilgan. Asarning so‘ngida ,,Osiyo“ kartasi ilova 
qilingan bo‘lib, unda 0 ‘rta Osiyo hududi antik davr mualliflarining 
kartalarida ko‘rsatilgani singarijuda oddiy, sxematik tarzda berilgan 
b o ‘lsa-da, Xiva, Buxoro xonliklari hududlari chegaralab 
ko‘rsatilgan.
58

---

7. Rossiyada 0 ‘rta Osiyo haqidagi tarixiy-kartografik
ma’lumotlar
Rossiyada 0 ‘rta Osiyo haqida XVI asr oxirigacha to‘plangan 
ma’lumotlar ilkgeografik-kartografik hujjat — „Книга Большому 
Чертежу“ („Katta Chizmaga Kitob“) da o ‘z aksini topgan edi 
(1627 yil). Unda tavsiflangan jami 1500 geografik nomning 50 
tasi 0 ‘rta Osiyoga tegishli ekanligi ham o‘sha davrda 0 ‘rta Osiyo 
haqidagi m a’lumotlar Rossiya siyosiy va ilmiy doiralarini 
qiziqtirganligini ko‘rsatadi.
Mashhur rus kartografi 
Semyon Remezov 
1683-1685 yillar 
orasida yaratgan ancha mukammal Sibir „Chizmasi“da ham 0 ‘rta 
Osiyoga doir m a’lumotlarni tasvirlashda asosan „Книга 
Большому Чертежу" dan foydalangan.
XVIII 
asr boshlariga kelib Rossiya 0 ‘rta Osiyo hududlarida 
o ‘zining mavqeini mustahkamlashga intildi. Bu hududlarda 
joylashgan xonliklar Rossiya imperiyasining Hindistonga kirib 
borishida qo'nimgoh vazifasini o‘tashi kerak edi. Bu davrda 
Hindistonga 0 ‘rta Osiyo orqali yaqin yo‘l qidirilishi rus geografik 
hamda kartografik tadqiqotlarining asosiy vazifasi bo‘lib turardi. 
Bu vazifani bajarishda