Tibbiyot instituti talabalari uchun

5.4. Jarohatlanishlarni tekshiruv usullari va vazifalari
Odam tanasida yuzaga keladigan mexanik jarohatlarni tekshirish bilan 
ko’pgina klinik fanlar, shuningdek travmatologiya fani ham shug’ullanadi. 
Klinitsistlar xilma xil tashqi muhit faktorlari ta’sirida yuzaga keladigan umumiy va 
mahalliy patologik jarayonlarni o’rganish bilan birgalikda jarohatlanishlarni 
diagnostik, davolash va oldini olish usullarini ishlab chiqish orqali ularning 
asoratlariga qarshi chora-tadbirlarni belgilaydi. Jarohatlanishlarni o’rganishning 
sud tibbiyotida o’ziga xos xususiyatlari mavjud. Sud tibbiyoti eksperti uchun eng 
muhimi o’zining oldiga qo’yiladigan ekspertning vazifalariga xos savollarga javob 
berishidir.
Jarohatlanishlar sud-tibbiyoti ekspertizasining asosiy vazifalariga 
quyidagilar kiradi: dalolat beruvchi shaxsda yoki murdada jarohatlanish borligini 
aniqlash va sud tibbiyoti tashxisi qo’yish; jarohatlovchi faktorning xarakterini 
aniqlash va jarohatlanish sodir bo’lish mexanizmini o’rganish (qaysi vosita 
yordamida jarohatlanish yuzaga kelganligi, jarohatlovchi predmetning o’ziga xos 
xususiyatlari; qaerda, qaysi yo’nalishda va qanday kuch bilan jarohatlanish 
etkazilganligi); qanaqa birin-ketin jarohatlanganligi; jarohatlanish etkazilgan 
vaqtini va uning tiriklik belgilarini aniqlash; jarohatlanishni odam sog’lig’i, ish 
qobiliyati va jabrlanuvchining hayoti uchun ahamiyati, ya’ni uning o’limiga 
bog’liq aloqasini hamda og’irlik darajasini belgilash muhim vazifalardan biridir.
Ekspert oldiga quyilgan savollarni echishdan oldin tan jarohatlarini 
o’rganish va kerakli hujjatda yozish talab qilinadi. Jarohatlanishlarni o’rganish va 
yozish ma’lum sxema bo’yicha amalga oshiriladi.
Joylashish joyi
. Anatomik joyi va anatomik chiziqni tanituvchi joyidan 
santimetrlar bilan masofasini aniqlash ko’rsatiladi. Ayrim jarohatlanishlar uchun 
(o’q otar qurollari yaralari, transportdan jaroxatlanishda) odam tanasining o’rta 
chizig’idan to oyoq kaftigacha bo’lgan masofa, ya’ni joylashish balandligi 
59

---

aniqlaniladi.