Tibbiyot instituti talabalari uchun

14.3.7. Abortdan keyingi holatni aniqlash
Homiladoklikni buzilishiga abort yoki bola oldirish deyiladi. Bunga bola 
tashlash va sun’iy abortlar kiradi. Ohirgisi kasalxonada va kasalxonadan tashqarida 
amalga oshiriladi. O’z-o’zidan bola tashlash ona va homilaning infektsion 
kasalliklar (sil, zaxm), yurak, buyrak kasalliklari, zaharlanishi natijasida sodir 
bo’ladi. Ba’zan bachadonning taraqqiy etmaganligi yoki noto’g’ri holatda bo’lishi, 
gormonlar etishmovchiligi, rezus-konfliktlar ham buning sababchisi bo’lishi 
mumkin.
Kasalxonada sun’iy abort, agar operatsiyaga qarshi dalillar bo’lmasa, 
ayolning roziligi bilan homiladorlikning 6 haftasidan to 12 haftasigacha bo’lgan 
muddatda o’tkaziladi. Bundan keyingi hollarda esa sun’iy abort faqat tibbiy 
ko’rsatmaga asosan amalga oshiriladi. Kasalxonadan tashqarida o’tkaziladigan har 
qanday abortga jinoiy abort deyiladi. Bu qonun bo’yicha taqiqlanadi.
Jinoiy abort usullari.
Buning turlari juda xilma xildir. Bularning barchasi 
odamning sog’lig’ini buzilishi va ba’zan homilador ayolning o’limiga sababchi 
bo’lishi mumkin. Biroq bunda har doim ham homiladorlikning buzilishi 
kuzatilavermaydi. Bu usullarga mexanik, kimyoviy, termik, elektrik usullari kiradi.
Mexanik usullarga birinchi navbatda jarrohlik muolajasi misol bo’la oladi. 
Bunda tibbiyot xodimi homiladorlikni buzish uchun kasalxonadan tashqarida 
385

---

ba’zan bachadon bo’shlig’ini qirib tozalash, vakuum asbobi yordamida homila 
tuxumini so’rib olish kabi jarrohlik usullaridan foydanaladi. Jinoiy abortni amalga 
oshirishda bachadon bo’shlig’iga har xil yot jismlar, jumladan rezinali va 
plastmassali naychalar, bujlar, to’quvchi simlar, taxtachali tayoqchalarni tikish 
kabi mexanik usullardan ham foydalaniladi. Bunga rezinali grusha orqali bachadon 
bo’shlig’iga katta bosim bilan suyuqlik yuborishni ham kiritish mumkin.
Yot jismlar va suyuklik bachadon bo’shlig’iga tushgach, uning devorini 
jarohatlaydi yoki homila tuxumini ajratib uni bachadondan haydaydi. Bunday holat 
birinchi sutkada va qisman 2 va 4 sutkada ko’zga tashlanadi hamda ko’pincha 
yuqoridagi muolajalar natijasida chala abort kuzatilib to’liq abort sodir bo’lmaydi.
Jinoiy abortning ximik turida kerakli modda bachadon bo’shlig’iga 
to’g’ridan-to’g’ri yuboriladi va ba’zan ichiriladi. Bachadon bo’shlig’iga sovun, 
yodning spirtli eritmasi, ishqorlar, ammiakning suvli eritmasi, rivanol, furatsillin, 
aroq va boshqalar yuboriladi. Bunday suyuqliklar bachadon devoriga ximik 
ta’sirdan tashqari mexanik ta’sir ham ko’rsatadi.
Ko’pincha kimyoviy moddalar, asosan medikamentlar (xinin, ergotal, 
adrenalin, sinestrol, paxikarpin), kimyoviy reaktivlar (skipidar, margumush) va 
boshqalar og’iz orqali ichiladi. Bunday moddalar faqatgina zaharli dozalarda 
ichilgandagina abortning sababchisi bo’lishi va zaharlanish chaqirib 
homiladorlikning o’limiga olib kelishi mumkin.
Jinoiy abortning 
termik usuli
da homilador ayolning jinsiy yo’llariga qaynoq 
suv yuborish yoki tanasining pastki qismi hamda oyog’ini issiq suvga solish orqali 
amalga oshiriladi. Shuningdek diatermiyadan ham foydalanishi mumkin.