Tibbiyot instituti talabalari uchun

Indefferent gazlarning «narkotik» ta’siri.
Siqilgan havo bilan nafas 
olganda azotning toksik («narkotik») ta’siri ko’zga tashlanadi. Odamda azot 
narkozining boshlang’ich belgilari havo bosimi 4 atmosfera bo’lganda kuzatiladi. 
Bosim 9-10 atmosfera bo’lganda esa ko’pgina odamlar ish qobiliyatini yo’qotib, 
277

---

harakat muvofiqligi yo’qoladi. Turgan joyi va vaqtini chamalash qobiliyati 
yo’qolib, gallyutsinatsiya boshlanadi. Bunday holatda g’avvos o’ziga bog’liq 
bo’lmagan harakat qilib og’zidagi havo kiruvchi uskunalarni uloqtirib suvni 
yuzasiga chiqishga harakat qiladi. Bu o’z navbatida og’ir patologik holatlarni 
rivojlanishi va hatto o’limning sababchisi bo’lishi mumkin.
Havo bosimi 11 atmosferadan yuqori bo’lganda xushini yuqotadi va 
narkotik uyqu kuzatiladi. Shunday qilib, azotning «narkotik» ta’siri og’irligi 
asosan uning partsial bosimi kuchiga bog’liq bo’lib, siqilgan havoda chuqurlikka 
tushishda esa azotning narkozlik qobiliyatini chegaralaydi. Siqilgan havoda 60 m 
gacha chuqurlikkacha shung’iganda g’avvoslar nafas olishi xavfsizligi, ba’zan 
yaxshi o’rgangan odamlarning 80 m chuqurlikda ham siqilgan havodan nafas olishi 
mumkinligi ham aniqlangan.
Geliyning «narkotik» ta’siri azotga qaraganda ancha kuchsizroqligi uchun 
undan sun’iy gaz aralashmalari yaratishda, ayniqsa, anchagina chuqurlikka 
shung’ishda foydalaniladi.
Indifferent gazlarning toksik ta’sirida qandaydir xarakterli patomorfologik 
o’zgarishlar kuzatilmaydi.
G’avvoslarga oid jarohatlanishlarning sud tibbiyoti ekspertizasi
G’avvoslar o’limining sababini aniqlash uchun sud tibbiyoti ekspertizasi 
o’tkazishda ekspertning oldiga quyidagi savollar quyiladi:
1) g’avvoslar sog’lig’i haqidagi savollar;
2) suv tagiga tushishda g’avvos organizmiga qandaydir jarohatlovchi 
faktorlarning ta’sirini aniqlash;
3) murda tanasida jarohatlanishlar, ularning xarakteri, mexanizmi va 
tiriklikda sodir bo’lganligini aniqlash;
4) murdaning qoni va to’qimalarida etil spirti borligi va uning miqdorini 
aniqlash;
5) tibbiy yordamni o’z vaqtida va to’g’ri ko’rsatilganligi to’g’risidagi 
278

---

savollar.
G’avvoslarga oid jarohatlanishlar sud tibbiyoti ekspertizasining asosiy 
etaplariga quyidagilar kiradi: voqea sodir bo’lish holati va tibbiyot hujjatlarini 
o’rganish; g’avvoslar asbob uskunalarining texnik ekspertizasi natijalari bilan 
tanishish; murdani sud tibbiyotida tekshirish; qo’shimcha tekshiruv usullarini 
o’tkazish va xulosa tuzish.