Tibbiyot instituti talabalari uchun

Gazlarning partsial bosimi o’zgarishlaridan jarohtlanish
Nafas olish aralashmalari tarkibiga kiradigan gazlarning partsial bosimini 
o’zgarishi bilan bog’liq jarohatlanishlar orasida odam organizmi uchun favqulodda 
katta xavflilik kislorod etishmovchiligi bilan bog’liqdir.
Suv tagiga tushishda kislorod etishmovchiligi nafas olish apparatlaridan 
foydalanish qoidalariga amal qilmaganda; apparatning buzilishida; kislorod 
zakirasi sarflanib tamom bo’lganda kuzatiladi. Tinch turgan odamda kislorod 
etishmovchilik holatining boshlang’ich chegarasi belgilari nafas oluvchi gaz 
aralashmasidagi kislorodning partsial bosimi 141 mm simob ustunidan past 
276

---

bo’lganda yoki uning miqdori 18,5 foizdan kam bo’lganda sodir bo’lishi mumkin.
O’tkir kislorod etishmovchiligining o’ziga xos xususiyati uning belgisiz 
o’tishi, ya’ni odamning hayotiga xavf tug’dirmaydigan aniq sub’ektiv belgilarning 
bo’lmasligi hisoblanadi. Kislorodning partsial bosimini keskin pasayishi tufayli 
(60-50 mm simob ustuni) suv tagida bo’lgan g’avvoslar birdaniga, to’satdan 
hushini yo’qotganligi uchun ularni qutqarish imkoniyati bo’lmay qoladi.
Kislorod etishmovchiligida sodir bo’lgan o’limda qandaydir spetsifik 
morfologik belgilari kuzatilmasligi bois unday hollarda tashxis qo’yish anchagina 
qiyin. Shuning uchun ham voqea sodir bo’lgan joydagi barcha holatlarning taxlili 
va ularni sinchiklab o’rganish muhim ahamiyatga egadir. Bundan tashqari, g’avvos 
anjomlarining texnik ekspertizasi vaqtida olingan ma’lumotlarni hisobga olish va 
baholash g’avvos o’limi sababining barcha boshqa imkoniyatlarini hisobga olishni 
ham taqozo qiladi.
Is gazi bilan zaharlanish
uning miqdori nafas oluvchi havoda yoki gaz 
aralashmasida 3 foizdan oshganda kuzatiladi. Is gazi bilan zaharlanishning eng 
ko’p sabalaridan biri g’avvos asbob uskunalari bilan ishlashda kimyoviy yutuvchi 
moddalar sifatining yomonligi yoki ulardagi regenerativ patronning kam 
to’lg’azilganligi yoki ularning umuman bo’lmasligi hisoblanadi.
Is gazi bilan zaharlanish belgilari (xansirash, tanasining isib ketishi, engsasi 
va chekkasidagi tomirning kuchli urishi, bosh og’rig’i, terlash, so’lak ajralishining 
kuchayishi va boshqalar) juda xarakterlidir. Tajribali g’avvos buni sezgach, 
zaharlanishning keyinchalik rivojlanishini oldini olish uchun barcha 
imkoniyatlardan foydalanadi. Shuningdek u suvni yuzasiga chiqishga harakat 
qiladi.
Is gazi bilan zaharlanishda xuddi kislorod etishmovchiligi kabi xarakterli 
morfologik belgilar bo’lmaganligi uchun sud tibbiyoti diagnostikasi qiyin.