Tibbiyot instituti talabalari uchun

80-rasm. Me’da shilliq qavatidagi Vishnevskiy dog’lari (a) va uning 
mikroskopik ko’rinishi (b)
Vishnevskiy dog’lari yaxshi saqlanadi va ularni murda ko’milgach 6-9 
oydan keyin ham qayta tekshirishda topish mumkin.
Mikroskopik tekshirishda qon quyilgan joyda shilliq pardada nekroz 
o’choqlari ko’rinib, bular qon quyilgan joylarga to’g’ri keladi, ammo o’lchamlari 
254
a
b

---

ancha kattaroq bo’ladi. Uncha katta bo’lmagan nekroz o’choqlarini boshqa ichki 
organlardan ham topilishi mumkin (Girgolav S.S. belgisi).
Me’da shilliq qavatida Vishnevskiy dog’lariga o’xshash qon quyilishlarni 
boshqa sabablar tufayli, ayniqsa o’lish jarayoni uzoqroq davom etganda ham 
kuzatilishi ehtimoldan xoli emas. Ammo bu belgi (Vishnevskiy dog’lari) ko’pincha 
sovish paytida ko’zga tashlangani uchun bu o’limning diagnostikasida muhim 
ahamiyatga egadir.
Sovishdan o’lim uchun juda xarakterli belgilardan biri yurak, aorta, katta 
arteriyalar va ichki organlar arteriyalarining suyuq qon va qon laxtalari bilan kuchli 
to’lishi hisoblanadi (Rayskiy M.I., 1953; Desyatov V.P., 1977). Bunday holat 
o’limning hech bir boshqa turida uchramaydi. Ba’zan yurakdagi qonning massasi 
yurakning massasiga teng yoki undan yuqori bo’ladi. Yurakning chap tomonidagi 
qon ancha oqish tusli bo’lsa, o’ng tomondagisi esa o’pkadan oqib kelganligi uchun 
to’q qizil rangli bo’ladi.
Ko’krak qafasi va qorin bo’shlig’i ichki organlarining juda to’laqonliligi 
kuzatiladi. O’pkaning yuzasi va kesib ko’rilganda qonning kislorodga boy 
bo’lganligi uchun ochik qizg’ish tusli ekanligi ko’rinadi. Ko’pincha bosh miya va 
uning pardasining to’laqonliligi va shishishi, miya moddasida mayda diapedezli 
qon quyilishlar ko’zga tashlanadi. Oshqozonni bo’sh va hajmiga biroz 
kichrayganligi ko’rinadi (Puxnarevich V.I. belgisi). Buyrak jomi shilliq qavatida 
tiniq qizg’ish nuqtali qon quyilishlar paydo bo’ladi (Fabrikantov P.A. belgisi). 
Mastlik holatida o’lgan odamlarning siydik pufagi siydik bilan to’lganligi 
kuzatiladi. Bioximik tekshirishda jigari, miokardi va tana muskullarida glikogenni 
to’liq yoki deyarli to’liq yo’qolishi aniqlaniladi.
Gistologik tekshiruvda buyrakning to’g’ri kanalchasi epiteliya hujayralarida 
nekrobiotik o’zgarishlar va proliferatsiya jarayoni topiladi (Kasyanov M.I. belgisi).