O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

traxeit, 
quruq va produktiv yo‗tal bilan kuzatiladi. Turli 
darajadagi tomoq giperemiyasi barcha bemorlarda kuzatiladi va halqum orqa 
devori granulyoz faringiti bilan, shuningdek yumshoq tanglay va tilchaning mayda 
donadorligi kuzatiladi. 
Faringit
– quruq yo‗tal, ko‗krakdagi og‗irlik hissi, yutinganda og‗riq, 
regionar limfa tugunlarni kattalashuvi. 
Laringit
- tomoqda achishish, ko‗krakdagi og‗irlik hissi, ovoz bo‗g‗ilishi, 
qo‗pol akillovchi yo‗tal. Kichik yoshdagi bolalarda yolg‗on krup kartinasi 
kuzatiladi – nafas olishning qiyinlashuvi (inspirator hansirash), bezovtalik, 
ovozning o‗zgarishi va bo‗g‗ilishi, akrotsianoz, sovuq ter chiqishi.
Bronxiolit
(kichik yoshdagi bolalarda) – ekspirator hansirash bilan kuzatiladi, 
qiyin ajraladigan balg‗amli azoblovchi yo‗tal, ko‗krak qafasidagi og‗rik, nafas 
olish yuzaki, teri qoplamlarini oqishligi, o‗pkada mayda pufakli nam xirillashlar 
eshitiladi.
Toksikoz ta‘sirida neyrotsirkulyator buzilishlar rivojlanadi. Grippning og‗ir 
shakllarida bu buzilishlar tomir o‗tkazuvchanligi oshishi bilan kuzatilib 
gemorragik diatez belgilari bilan namoyon bo‗ladi (burundan qon ketish, teri va 
shilliq qavatlardagi gemorragiyalar, gemorragik o‗pka shishi, gematuriya). 
Grippninig gipertoksik shakllari eng og‗ir hisoblanib, toksikoz belgilarining 
yuqori darajadagi ko‗rinishi sifatida namoyon bo‗ladi. Giperemiya, shilliq qavatlar 
sianotikligi va teri oqishligi (teri kulrang rangini beradi), akrotsianoz, yuz 
qiyofasining o‗tkirlashuvi, sklerit, azoblangan yuz ifodasi, havotir va qo‗rquv, 
quruq yo‗tal, hansirash, taxikardiya grippni gipertoksik kechishida kuzatiladigan 
belgilar bo‗lib xisoblanadi. Tipik fizikal ko‗rinishli erta zotiljam, o‗pka gemorragik 
shishi, miya shishi, toksikoz oqibatidagi neyrotsirkulyator buzilishli – toksik 
miokardit rivojlanadi. 

---

146 
Yurak-tomir 
tizimidagi 
o‗zgarishlar keyinchalik bradikardiya bilan 
almashinuvchi taxikardiya, yurak tonlari bo‗g‗iqligi, gipotoniya, miokard toksik 
va distrofik o‗zgarishlari bilan namoyon bo‗ladi.
Og‗irlik darajasiga qarab farqlanadi