O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

IV terminal bosqich
- inkubatsion davri (infeksiya yuqqandan birinchi klinik belgilar paydo 
bo‗lgungacha yoki serokonversiya) 2-3 haftadan 1-2 oygacha davom etadi, ba‘zi 
bir ma‘lumotlarga qaraganda 3-5 yilgacha.
Kasallikni birlamchi namoyon bo‗lish bosqichi serokonversiya davridan 
kuzatiladi, eng avvalo o‗tkir istima kirishi mumkin. O‗tkir davrni klinik belgilari 
ko‗p hollarda nospetsifik xususiyatga ega bo‗lib, kuchli intoksikatsiya, 
bo‗shashish, istima, mushaklarda va bo‘g‗imdagi og‗riq, yuqori nafas yo‗llarini 
kataral yallig‗lanish belgilari, tonzillit, poliadenit, ba‘zida bu belgilarga teridagi 
toshmalarni paydo bo‗lishi qo‗shiladi. Bundan tashqari, markaziy nerv tizimi 
faoliyatini o‗tib ketuvchi buzilishi – bosh og‗rig‗idan o‗tkir qaytalanuvchi 
ensefalopatiyagacha, muhitga moslanishni, eslab qolishni va hushni yo‗qotish bilan 
birga kuzatiladi. Qon zardobida OIV ga maxsus antitelolar (turg‗un bo‗lmagan) 
paydo bo‗lishi aniqlanadi. Ko‗p hollarda kasallikni boshida emas, o‗tkir davrini 

---

285 
tugallanishida aniqlanadi. Istima davrini davomiyligi 1-2 haftadan 1 oygacha 
davom etishi mumkin.
Shuni ta‘kidlash lozimki, o‗tkir bosqich hamma OIV bilan zararlanganlarda 
kuzatilmaydi va buni aniqlashni qiyinligi sababli hech kim foiz xisobida baholay 
olmaydi. Ba‘zi bir amaliyot vrachlari OIV infeksiyasini o‗tkir serokonversiyasida 
kasallikni namoyon bo‗lishi OITSni tez rivojlanishini belgisi deb hisoblaydi.
Belgisiz faza
ba‘zida o‗tkir istimali, ba‘zida birlamchi namoyon bo‗lish 
bosqichidan keyin bo‗ladi. Bu bosqich klinik belgilarsiz immunoferment tahlili 
(IFA) va immunobloting (IB) serologik tahlili OIV infeksiyasiga musbat bo‗lishi. 
Bu fazani davomiyligi 1-3 oydan bir necha yilgacha, ko‗p hollarda 1,5-2 yil. 
Belgisiz virus tashuvchilik fazasi tarqalgan persistirlovchi limfadenopatiyaga 
o‗tadi (PGL, IV), bunda infeksion jarayonni davomiyligi 6 oydan 5 yilgacha 
davom etadi. Bu davrda kasallikni yagona 100% li klinik namoyon bo‗lishi 
tarqalgan limfoadenopatiyadir.
Bu sindromni aniqlash quyidagicha:
- 2 va undan ortiq bir-biriga tegmaydigan chov limfatik tugunlarni diametrini 1 sm 
dan kattaligi,
- 3 oy davomida saqlanishi, bunga bog‗liq bo‗lgan kasalliklarni davolashda 
samarasini bo‗lmasligi xisoblanadi.
Bu fazani ohirida tarqalgan limfoadenopatiyadan tashqari, jigar va taloqni 
kattalashishi, astenik sindrom kuzatiladi.
10-jadval