O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Patogenez. 
Skarlatinaga hos klinik manzara bilan kasallikning rivojlanishi 
streptokokkning organizmga toksik, septik va allergik ta‘siri bilan bog‗liq 
(A.A.Koltipin). 
Streptokokklar shilliq qavatlari yoki jarohatlangan teriga tushgach kirish 
dorvozasida yallig‗lanish jarayonini chaqiradi. Limfa tomirlari va yuzaki qon 
tomirlari orqali qo‗zg‗atuvchi limfa tugunlariga kirib boradi, qonda esa 
streptokokkning toksik substansiyalari paydo bo‗lib, ular yurak qon tomir, asab va 
endokrin tizimlariga ta‘sir qiladi. 
Toksik sindrom xaroratning ko‗tarilishi, toshma toshishi, bosh og‗rishi, qayt 
qilish, tomirlarga simpatik ta‘sirning ortishi singari umumiy intoksikatsiya 
belgilari bilan namoyon bo‗ladi. Og‗ir holatlarda og‗ir gemodinamik buzilishlar 
kelib chiqadi va u buyrak usti bezlarini qobig‗iga qon quyilishi, bosh miya 
shishuvi, miokardda distrofik o‗zgarishlar bilan namoyon bo‗ladi.
Patogenezning 
septik 
ta‘siri organizmga β-gemolitik streptokokk 
mikrobining ta‘siri bilan izohlanadi. U kirish darvozasida yiringli nekrotik 
o‗zgarishlar va asoratlar bilan namoyon bo‗ladi. Septik o‗zgarishlar kasallikning
turli davrlarida namoyon bo‗lmog‗i mumkin. Ayrim hollarda septik komponent 
kasallikning dastlabki kunlaridanoq yaqqol namoyon bo‗ladi. Bu burun atrofi 
suyak bo‗shliqlarini shikastlanishi, yiringli otit, limfoadenit va adenoflegmona 
shaklida rivojlanadi. Septik yo‗qolish klinikada limfadenit, otit, artrit kabi yiringli 
asoratlar bilan namoyon bo‗lishi mumkin. Nekrotik otitda infeksiya suyak 
to‗qimasini ham qamrab, miyaning qattiq pardasi va venoz sindromlarga ham 
o‗tishi mumkin. 
Patogenezning allergik yo‗nalishi β-gemolitik streptokokk va jarohatlangan 
to‗qimalar antigenlariga sensibilizatsiya hisobiga kelib chiqadi. Allergik holat 
kasallikning birinchi kunlarida namoyon bo‗lishi mumkin, ammo 2–3 haftada 
yaqqolroq namoyon bo‗ladi. Allergik sindrom klinikada turli toshmalar, o‗tkir 
limfoadenit, glomerulonefrit, miokardit, sinovit kabi ko‗rinishda bo‗ladi. Besabab 
xarorat ko‗tarilishi, turli toshmalar bilan namoyon bo‗luvchi «allergik to‗qimalar» 
ham allergiya natijasida kelib chiqadi. 

---

182 
Skarlatina patogenezidagi bu 
3 yo‗nalish belgilari bir biri bilan 
uzviy bog‗liqlikda rivojlanadi.