O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Tashxisoti
. Difteriyaning tashxisi klinik ko‗rsatmalariga asoslanib 
aniqlanadi. Difteriyaga shubha qilingan xar qanday bemorni aniq tashxis qo‗yish 
uchun kasalxonaning tashxis bo‗limiga yotqizish zarur. Tashxisda bakteriologik 
usul muhim usul bo‗lib xisoblanadi. Bunda kasallikning mahalliy o‗chog‗ida 
(ko‗pincha og‗iz shilliq qavatidan) olingan ekmani Leffler muhitiga, shuningdek, 
qon qo‗shilgan telluritli agarga ekib tekshiriladi. Bu usulda uzul-kesil javob 24—
28 soat, ba‘zan bundan ko‗proq muddatda olingani uchun tashxis qo‗yish cho‗zilib 
ketadi. 
Manfiy natija difteriya yo‗q ekanligiga dalolat bermaydi. Retrospektiv 
tashxis qo‗yish uchun agglyutinatsiya reaksiyasidan foydalaniladi (yangi zardobda-
antitelo titrining oshib borishi). Difteriyani differensial tashxis qilishda skarlatina, 
turli etiologiyali angina va laringitlar (ko‗pincha virusli), eng avvalo Simanovskiy-
Vinsent anginasi, infeksion mononukleoz, epidemik parotit, soxta krup, yutqin 
abssessi, turli etiologiyali pardali kon‘yunktivalar (ko‗pincha adenovirusli)ni 
nazarda tutish lozim. 

---

175 
Bashorati
. Emlash ishlarini keng miqyosda olib borish kasallikning ancha 
kamayishiga olib keladi. Halqum difteriyasi ko‗pincha kataral yoki lakunar angina 
ko‗rinishida kechadi, asoratlari yengil o‗tadi, kamdan-kam hollarda o‗lim bilan 
tugaydi. 
Davosi
. Difteriya, ayniqsa uning toksik turi bilan og‗rigan bemorlar o‗rin-
ko‗rpa qilib yotishlari lozim. Bu kasallikning qancha davom etishiga, uning og‗ir-
engilligiga, asoratlari bor-yo‗qligiga qarab belgilanadi. Difteriyani davolashda 
bemorga iloji boricha ertaroq antitoksik zardob yuborishning ahamiyati katta. 
Zardob Bezredko usulida yuboriladi. Zardobning bir martalik yuboriladigan 
miqdori kasallikiing og‗ir-engilligiga, joylashuviga, kasallangan muddatiga qarab 
5000 dan 50000 XB gacha bo‗ladi. Halqum difteriyasining mahaliy turida 10000 
dan 20000 XB gacha, tarqoq turida 20 000-30000 XB gacha, II darajali toksik 
turida 60000 dan 80000 XB gacha, III darajali va gemorragik difteriyada 100000 
dan 120000 gacha, I darajali toksik turida 20000 dan 50000 XB gacha, krupda 
40000 dan 50000 XB gacha yuboriladi. Kasallikning klinik kechishiga qarab, 
zardob kasallikning keyingi kunlari qayta yuborilishi mumkin. Toksik difteriyada 
dezintoksikatsiya maqsadida plazma, albumining 10-20% li eritmasini 50 ml dan 
100 ml gacha, glyukoza esa 5% -500 - 750 ml dan yuboriladi. Shuningdek, bir 
guruhli qonning (40-50 ml) gemotransfuziyasini o‗tkazish ham mumkin. Katta 
miqdordagi quyidagi vitaminlar yuboriladi: askorbin kislotasi kuniga 300 dan 600 
mg gacha (nikotin kislotasi kuniga 
2-
3 marotaba 15-30 mg dan va bundan 
ko‗proq). 
Ikkilamchi streptokokkli infeksiyalari bo‗lgan hollarda odatdagi miqdorda 
antibiotiklar (penitsillin, sefozolin, seftriakson va boshq.) tayinlanadi. Toksik 
difteriyada 4-6 hafta mobaynida odatdagi miqdorda venaga yoki teri ostiga strixnin 
yuboriladi. Og‗ir intoksikatsiya hollarida esa antibiotiklar bilan birga steroid 
gormonlar (prednizolon, prednizon) tayinlanadi. Yurak dorilari ko‗rsatmaga qarab 
beriladi. Krupni davolashda nafas yo‗li stenoziga qarshi kurashish asosiy o‗rinni 
egallaydi, bunda bemorga tinch sharoit yaratiladi. Issiq muolajalar (issiq vanna, 
bug‗li ingalyatsiya), toza salqin havo, kislorod terapiyasi qo‗llanadi. Terining 

---

176 
oqarib borishi, sianoz, besaranjomlik yoki sustlik - ko‗p terlash, nafas olinganda 
pulsning pasayishi intubatsiya yoki traxeotomiya uchun ko‗rsatma bo‗la oladi. 
Intubatsiya qilish maqsadga muvofiqdir. Bemor kasalxonadan tuzalishiga qarab, 
ikki marotaba manfiy natijali bakteriologik tekshirishdan so‗ng chiqarib yuboriladi 
va poliklinika kuzatuvi ostida turadi. Bakteriya tashuvchanlik bilan jadal kurash 
organizm umumiy rezistentligini oshirish va og‗iz bo‗shlig‗ini antibiotiklar 
yordamida sanatsiya qilish orqali olib boriladi. Surunkali tonzillit va adenoid bilan 
og‗rigan bolalar ko‗plab bakteriya tashuvchilikka sabab bo‗lishlari mumkin. 
Bunday bolalarni jarrohlik yo‗li bilan davolash (tonzilloektomiya va adenotomiya) 
samarali bo‗lmoqda. Emlash ishlarini keng miqyosda va sifatli olib borish ham 
bakteriya tashuvchilikning epidemilogik havfini birmuncha kamaytiradi.