O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi, andijon davlat tibbiot instituti

Patogenezi. 
Infeksiyaga tomoq, burun, yuqori nafas yo‗llarining shilliq 
pardalari kirish darvozalari bo‗lib xizmat qiladi. Ba‘zan kasallik qo‗zg‗atuvchisi 
ko‗z kon‘yunktivasi, tashqi jinsiy organlarning shilliq pardasi va shikastlangan teri 
orqali organizmga tushadi. Difteriya mikrobi tushgan joyda fibrinoz yallig‗lanish 
kuzatiladi va u yerdan organizmga qon, limfa va boshqa yo‗llar orqali toksinlar 
tarqay boshlaydi. 

---

170 
Rasm 24. Toksik difteriyada bo‗yin sohasidagi shish 
(kaf. tab.). 
Fibrinoz 
yallig‗lanish 
yuzaroq, 
krupoz 
yallig‗lanish esa birmuncha chuqurroq joylashgan 
bo‗ladi. 
Bunda 
difterik 
xarakter 
kasb 
etib, 
to‗qimalardan ajraladigan fibrinoz parda hosil 
bo‗ladi. Shu jarayonda qon to‗lib oqishi natijasida regionar limfatik tugunlar 
kattalashadi, hujayra elementlarida ba‘zan to‗satdan: teri osti kletchatkasini qoplab 
oladigan shish paydo bo‗ladi. Organizmga yana toksinlar tushishi nerv tizimini, 
yurak-tomir va endokrin tizimini zaharlab ishdan chiqaradi, qon aylanishini buzadi, 
yurak mushaklarini va buyrakni shikastlaydi, falajlik rivojlanadi. 
Klinikasi. 
Inkubatsion davr 2 kundan 10 kungacha davom etadi. Patologik 
jarayonning qaerda rivojlanishiga qarab, kasallikning klinik turi xilma-xil bo‗ladi. 
Difteriyaning klinik tasnifi: 
1.Tomoq difteriyasi; 
-
Lokal shakli: 
a.
kataral, 
b.
orolchali (lakunar), 
c.
pardali 
-
Tarqalgan shakli. 
-
Toksik shakli: 
a.
1-daraja,
b.
2-daraja,
c.
3-daraja. 
-
Gemorragik sindrom bilan. 
-
Gipertoksik. 
2.Nafas yo‗llari difteriyasi: 
a.
Lokal shakli (hiqildoq difteriyasi); 

---

171 
b.
Tarqalgan shakli; 
c.
Difteriya laringotraxeiti. 
3.Burun difteriyasi; 
4.Ko‗z difteriyasi;
5.Teri va jinsiy a‘zolar difteriyasi;