O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Kuchli buzilish hududi 
- to'lqin zarbasi omilining butun front bo'yicha ortiqcha 
bosim qiymati 0,5 dan 0,3 kgs/sm2 (50 dan 30 kPa) gacha bo'lib, bu hududda 
himoyalanmagan odamlaming 90 foisi ko'chib ketishi; inshootlar, qurilishlarni kuchli 
darajada buzilishi: kommunal-energetik va texnologik tizimlarning izdan chiqishi; 
aholi yashash joylarida, o'rmonlarda to'liq buzilishlar bo'lishi, lekin yer osti 
inshootlarini, boshpanalarni saqlanishi kuzatiladi. 
Bu hududning o'lchami, yadroviy shikastlanish o'chog'ini umumiy o'lchamining
10 % ni tashkil etadi va R.= (0,5-0,055), 
3.[q 
formula amal qiladi. 
O'rtacha buzilish hududi 
- (R3-R2) to'lqin zarbasi omilining front bo'yicha 
ortiqcha bosimi 0,3 dan 0,2 kgs/sm2 (30 dan 20 kPa) gacha tashkil etib, bu hududda 
quyidagi talafotlar kuzatiladi: himoyalanmagan aholining 20 % gacha miqdori o'lishi: 
inshootlar, qurilishlarni kuchli va o'rtacha darajadagi buzilishlari, kichik hajmdagi 
yiqilishlari, yalpi yong'inlar chiqishi kuzatiladi. 
R3 =(O,75-0,7).3,{q 
hududning 
o’lchami butun yadroviy shikastlanish o'chog'ining 15 % ni tashkil etadi. 
Kuchsiz buzilish hududi 
- (R4-R,) to'lqin zarbasi omilining butun front 
bo'yicha ortiqcha bosimi 0,2 dan 0,1 kgs/sm2 (20 dan 10 kPa) gacha bo'lib, u 
quyidagi talafotlar bilan xarakterlanadi: inshootlar, qurilishlarni kuchli va o'rtacha 
darajada buzilishi kuzatilib, bunda quyidagi formula amal qiladi, 
R. 
= (1,4 - l,l).vq 

---

156
hududning o'lchami, butun yadroviy shikastlanish o'chog'ining 60 % ini tashkil etadi. 
Bu yerda shuni ta'kidlash kerakki, kuchsiz buzilish hududining tashqarisida ham 
ma'lum darajadagi talafotlanish kuzatilishi mumkin. 
Jumladan, ortiqcha bosim 0,03 kgs/sm
2
(3 kPa) bo'lganda, bevosita ta'sirlar 
oqibatida odamlar; 0,01 kgs/sm
2
(lkPa) ortiqcha bosim ta'sirida inshootlarning eshik, 
romlari, tomlari buzilishi, oynalarni sinishi oqibatida ham har xil talafotlar kuzatilishi 
mumkin. 
Yadroviy shikastlanish o'chog'i murakkab yong'inli holat bilan ham 
xarakterlanadi. Bunda 3 ta yong'inli hududlar hosil bo'ladi. 
a) buzilgan joylardagi yong'inlar; 
b) keng miqyosdagi yong'inlar; 
v) kichik yong'in hududlari.