Ishlab chiqarish iktisodiyoti I

(Fs)
ishlab chiqarilgan mehnat 
(CHM)
ning 
asosiy ishlab chiqarish fondlarning yillik o‘rtacha qiymatiga nisbati 
sifatida belgilanadi. 
(F
o‘y
): Fs=CHM/1 F
o‘y
; 
asosiy ishlab chiqarish fondlarining faol qismining fond samara-
dorligi (Faf)
– chiqarilgan mahsulot (ChM)ning asosiy ishlab 
chiqarish fondi faol qismining solishtirma og‘irligiga ko‘paytirilgan 
asosiy ishlab chiqarish fondi faol qismining o‘rtacha yillik qiymatiga 
(Ф
o‘yf
) nisbatidir. 
(Ca) : (Aca)
 
= XV|1 A
o‘qa
 · C
a
 
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining bir sutka davomida ishlagan 
vaqti 
smenalik koeffitsiyenti
(Ksm) bilan ifodalanadi(xarakterlanadi). 
Ksm = n 
de – sm
/n’
дс – sm
, 
bu yerda: 
n 
де – sm
– ishlagan dastgoh smenalar soni, 
n’ 
де – sm
– eng ko‘p yuklangan (ish eng ko‘p bo‘lgan) smenada 
ishlagan dastgoh smenalar soni,
Ksm – ekstensiv ko‘rsatkich. 
Uskunaning ishlashini intensivligi intensivlik koeffitsiyenti 
(Kint) bilan ifodalanadi. 
bu yerda
Kint
 
= Uuu
/Ulu
Uuu - uskunaning haqiqiy unumdorligi 
Ulu – uskunaning loyihaviy, rejalashtirilgan unumdorligidir. 
Boshqa ko‘rstakichlar ham ishlatiladi. 
Moddiy resurslar (mehnat predmetlari) 
– xom-ashyo, materi-
allar, yoqilg‘i, energiya va xakozolar ishlab chiqarish jarayonida bir 
marta ishtirok etishib, o‘zlarining moddiy natural shakllarini to‘liq 
o‘zgartiradilar va o‘zlarining qiymatlarini to‘laligicha va birdaniga 
tayyor mahsulotga o‘tkazadilar. Mehnat predmetlarining iqtisodiy 
mohiyati aynan shundan iboratdir. Sanoat mahsulotlarining tannarxi-
da aylanma fondlar 70 – 80 foizni tashkil qiladi. Ulardan foyda-

---

60 
lanishni yaxshilash ishlab chiqarish xarajatlarini sezilarli darajada 
pasaytiri imkoniyatini beradi.
Mahsulotning material sig‘imi