Statik biokimyо

39-tajriba. Jigar glikogenini ajratish.
Glikogen oqsilga o‘xshab gidrofillik (suvni sevish) xossasiga ega. Uning shu xossasidan 
foydalanib, ishqoriy va ishqoriy-yer metall tuzlari yordamida tuzlash usuli bilan yoki og‘ir metall 
tuzlari hamda spirt ta'sirida cho‘ktirib glikogenniing suvli eritmasini ajratish mumkin. O‘rtacha 
ovqatlanadigan odam jigarida 80-120 g glikogen yig‘iladi. Bir kun och qolgan odamning barcha 
glikogeni parchalanib, odatdagi sifat reaksiyalari bilan glikogenni aniqlab bo‘lmaydi. 
Ushbu usul glikogenni suvda yaxshi erishi va
kuchsiz kislotali sharoitda turg‘un 
bo‘lishiga asoslangan. Glikogenni ajratish to‘qimani mexanik ravishda parchalab, 5 % li UXSK 
eritmasi yordamida ekstraksiyalash (glikogennni eritmaga chiqarish) dan iborat. Bu sharoitda 
oqsillar denaturatsiyalanib, cho‘kmaga tushadi. Cho‘kma eritmadan filtrlash yo‘li bilan olib 
tashlanadi. 
Kerakli jihozlar va reaktivlar
: elktron tarozi, shtativ va probirkalar, voronkalar, shisha 
tayoqchalar, qog‘oz filtrlar, chinni havoncha, kimyoviy stakanlar, gaz gorelkasi, UXSK (uch xlor 
sirka kislota) ning 5 % li eritmasi, etil spirti, ammoniy sulfat tuzi, qo‘rg‘oshin atsetatning 10 % li 
eritmasi, yodning kaliy yodda tayyorlangan 1 % li eritmasi, bir kun och qolgan va och qolmagan 
hayvon jigari.
Ishning bajarilishi
1. Tajriba uchun bir kun och qoldirilgan va ovqat berilgan hayvon jigari tezlik bilan 
ajratiladi, qondan tozalanadi, qaychi bilan mayda bo‘lakchalarga bo‘linadi va stakanda qaynab 
turgan fiziologik eritmaga solinib, fosforilaza fermenti kuchsizlantiriladi. 10 – 15 daqiqadan 
so‘ng jigar bo‘lakchalari stakandan olinadi.
2. Jigar bo‘lakchasi 0,5 g qilib tortib olinadi va chinni xovonchaga solinadi. Uning ustiga 
UXSK (uch xlor sirka kislota) ning 5% li eritmasidan 3 ml solib, 10 daqiqa davomida yaxshilab 
eziladi. So‘ngra ustiga 3 ml distillangan suv solib, yaxshilab aralashtiriladi va ho‘llangan filtr 
qog‘oz orqali toza probirkaga o‘tkaziladi. 

---

3. Ajratilgan glikogen sifat reaksiya bilan aniqlanadi: 
a) birinchi probirkaga 10 ml distillangan suv, ikkinchi va uchinchi probirkalarga 1 ml 
glikogen filtrati solinadi va uchala probirkaga 1-3 tomchi yod eritmasi tomiziladi. 
Probirkalardagi eritmalarning rangi solishtiriladi. 
b) uchta probirkaga to‘yib ovqatlangan hayvon jigaridan tayyorlangan filtratdan 10 
tomchi solinadi. So‘ngra birinchi probirkaga 10 tomchi etil spirti, ikkinchisiga qo‘rg‘oshin 
atsetat eritmasidan 10 tomchi, uchinchisiga esa ammoniy sulfat tuzidan to‘yinguncha solinadi. 
Probirkalarda cho‘kma hosil bo‘lishi kuzatiladi. Och qolgan hayvon jigari filtrati bilan ham 
xuddi shunday tajriba o‘tkaziladi.