Mavzu: Olmon tilidagi gaplarda ikkinchi darajali bo’laklar

(Die Hauptglieder) 

---

24 
Ega va kesim gapning bosh bo‟laklari hisoblanadi. Bu bo‟laklar gapning uyushtiruvchi ikki 
markazi bo‟lib, o‟zaro predikativ aloqa orqali bog‟lanadi va ikki sostavli gapning asosini tashkil 
etadi. Bosh bo‟lalklar, ya‟ni ega va kesim o‟zaro zich bog‟lanagandir. Ega odatda kesim orqali, 
kesim esa ega orqali aniqlanadi: ega bilan kesim bir-biriga nisbat berib tayin etiladi. 
Misollar:
Sie flogen. Wie die Adler. Mädchen Lachen hinter Warrens Rucken. 
(B.Kellermann, Das Blau 
Band). 
 
Ega 
(Das Subjekt) 
Ega ikki sostavli gapning bosh bo‟laklaridan biri hisoblanadi. Ega gapda hokim bo‟lak 
sanalib, u kesimdan anglashilgan belgi, harakat, holatning kimga yoki nimaga tegishli ekanligini 
anglatib, 
wer? 
(kim?)
yoki was? 
(nima?)
so‟roqlariga javob bo‟lib keladi. Ega gapdagi fikrni, 
hukmini o‟ziga qaratuvchi predmetning nomidir. Bu predmet harakatni bajaruvchi yo qabul 
qiluvchi shaxsdan iborat bo‟ladi. Ega funktsiyasini bajarib kelayotgan so‟z doim predmetni 
anglatishi zarur emas. U ba‟zan harakatning nomini bildirishi ham mumkin. Ega qanday so‟z 
turkumi bilan ifodalanmasin va qanday mazmunni ifodalamasin, u hamma vaqt bosh kelishikda 
bo‟ladi. 
Misollar:
Rauchen ist schädlich. Turnen ist nützlich. Diederich gab ihm recht-Wer 
gab ihm recht? Die Stimme versagte ihm-was
versagte ihm?
(H.Mann.
Gulnor Yo’lchining 
so’zlarini diqqat bilan tingladi. 
(Oybek)
O’yin-kulgu yarim kechgache davom etdi. 
(Abdulla 
Qahhor)
U har kimning fikrini sabr va diqqat bilan tingladi. 
(Oybek)