Mavzu: Olmon tilidagi gaplarda ikkinchi darajali bo’laklar

“Kann ich das Kind sehen?” fragte er. 
“Men bolani ko’rsam bo’ladimi?” so’radi u. 
So‟roq gap kesimi kelasi zamonda ifoda etilgan yordamchi fe‟l 
werden
gap boshida 
qo‟llansa, gap ohirida infinitive formasidagi asosiy fe‟l ishlatiladi: 
Wirst du im Sommer nach Moskau fahren? 
Sen yozda Moskvaga borasanmi? 
Buyruq gap 
(Der Aufforderungssatz) 
Buyruq gap tinglovchini biror narsaga – biror ishni bajarishga qistash, shu bilan bog‟langan 
boshqa ma‟nolarni ham ifodalaydi. Bu mazmunning turli ko‟rinishlari bor (do‟q, qat‟iy buyruq, 
iltimos, yalinish, nasihat, ta‟qiqlash, ogohlantirish, ruhsat, chaqirish, taklif, tilak-istak va 
boshqalar). 
Nemis tili: Fragewort + Prädikat + Subjekt + 
Nebenglied. 
O‟zbek tili: Ega + ikkinchi darajali bo‟lak + so‟roq 
so‟z + kesim. 

---

20 
Buyruq gapning kesimi buyruq maylidagi fe‟l bilan ifoda etiladi. Buyruq gap buyruq 
intonatsiyasi bilan aytiladi. Buyruq gap oxirida asosan undov belgisi qo‟yiladi. Lekin ba‟zi 
vaqtda nuqta qo‟llanishi ham mumkin. Buyruq gaplar odatda tinglovchi shaxsga qaratilgan 
bo‟ladi. Shuning uchun ularning kesimi buyruq maylining birlik va ko‟plik II shaxs formasida 
bo‟ladi. Ba‟zan buyruq maylining I va III shaxs formasida ham bo‟ladi.
Masalan:___Vergiss_das_nicht!_Vater,_bezahle!_Komm_nun,_man_wartet!'>Masalan:
 Vergiss das nicht! Vater, bezahle! Komm nun, man wartet! 
Komanda berish, buyurish va ta‟qiqlash kabi ma‟nolarga ega bo‟lgan buyruq gaplar 
ko‟pincha infinitiv yoki partitsip (sifatdosh) II yoedamida ifoda etiladi. Bunda infinitiv ham 
partitsip (sifatdosh) II ham gap oxirida keladi.
Masalan:
 Den Vater preisen! So geschwind! Verflucht! 
(J.W.Goethe). 
Ba‟zan buyruq gap darak gap formasida aniqlik maylining prezens yoki futurum I zamon 
formasida qo‟llanishi ham mumkin: