Ayupova M. Yu

Ҳикоя қилиш қобилиятини тиклаш 
Олд нутқ бўлимлари сақланганлиги учун афферент мотор афазияли 
беморларнинг экспрессив нутқи қисман сақланган бўлади. Шунга қарамай 
нутқнинг артикуляцион томони қўпол бузилганлиги учун ёйиқ талаффузи 
чегараланган бўлади. Афферент мотор афазияда акустико-гностик сенсор 
афазия каби ёйиқ талаффузнинг қийинчиликлари сўзнинг бўғин ва товуш 
таркиби ҳақидаги тасаввурларнинг ноаниқлиги билан боғлиқдир. Шу 
муносабат билан сўз таркибининг товуш-ҳарф томонини тиклаш ва 
артикуляцион қийинчиликларни бартараф этиш билан бирга беморда 
предметлар, 
ҳ
аракат ва хусусиятларни номлаш имконияти ҳам 
шакллантирилади. Бунда беморларнинг луғат, айниқса сюжетли расмлар 
асосида жумлалар тузиш орқали кенгайиб боради. Лекин вазиятли нутқ 
грамматик ва лексик таркиби томонидан камбағал бўлади. 
Беморлар касалликнинг резидуал даврида атрофдагилар уларни 
мимика ва имо-ишоралари, ички нутқида сақланган, алоҳида қийинчилик 
билан талаффуз этадиган сўзлари (муомалада беморлар уларни 
қўллашмайди) орқали тушунишаётганлигига «кўникиб» қоладилар. 
Ситуатив-сўзлашув нутқини тиклаш коррекцион-педагогик ишнинг 
асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. 
Товушлар талаффузини тиклаш ва уларни алоқага керак бўладиган 
сўзларга киритиш асосий ишлардан бири ҳисоланади. Кўпинча беморлар 
12-
16 та ҳосил бўлинган товушлар ёрдамида қайта такрорлаш орқали 

---

алоқа учун керак сўзларни, ноаниқ бўлса-да, талаффуз этишга 
ўрганадилар-ҲОЗИР, ЯХШИ, ЭРТАГА, КЕЧА, ҚАЧОН, НИМАГА, 
ҲОҲЛАЙМАН ва ҳоказо. 
Диалогик нутқдан ташқари логопед монологик нутқни ҳам 
шакллантиради. Унинг асосий мақсади-ёйиқ оғзаки ва ёзма нутқни 
ривожлантириш. Бемор жумлаларни тузишни серияли, сюжетли расмлар 
асосида ўрганади. 
Сўз таркибининг товуш-ҳарф анализини шакллантириш билан бирга 
логопед жумлаларни ёзма тузишга ҳам ўргатади. 
Артикуляцион аппаратнинг қўпол апраксиясида оғзаки нутқ ёзма 
нутқдан орқада қолиши мумкин. Бундай ҳолларда ёзма нутқ оғзаки нутққа 
асос бўлиши мумкин.