O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti s. Nasritdinova, M. Tursunova

Biznesga doir muloqotning yozma shakllar
i. Bunga ko‘p sonli 
xizmat hujjatlari kiradi. Masalan, biznesga doir xat, bayonnoma, hiso-
bot, ma’lumotnoma, bildirgi, tushuntirish xati, dalolatnoma, ariza, shart-
noma, nizom, ko‘rsatma, qaror, buyruq, ishonchnoma va boshqalar. 
Mazmuniga qarab axborotlar quyidagilarga bo‘linishi mumkin: 
1)
moddiy – faoliyat ko‘rsatishning predmetlari va mahsulotlarini 
almashish; 
2)
kognitiv – bilimlarga doir almashuvlar; 
3)
motivatsion (sababiyatli) - intilish, maqsad, manfaat, sababiyat, 
ehtiyoj tufayli almashuv; 
4)
faoliyatga doir – harakat, operatsiyalar, bilim, malakalar al-
mashuvi. 
Muloqot vositalarining quyidagi turlari mavjud: 

---

23 
1)
bevosita – tirik mavjudotga berilgan tabiiy a’zolar yordamida 
amalga oshiriladigan: qo‘l, bosh, tana, ovoz bo‘g‘inlari va boshqalar; 
2)
bilvosita – maxsus vosita va qurollar bilan bog‘liq; 
3)
bevosita muloqotda ishtirok etuvchilarning shaxsiy muloqati 
aloqasi va bir-birini bevosita ko‘rib turishi taqozo etiladi; 
4)
bilvosita – boshqa shaxslar vositachi sifatida ishtirok etishi yor-
damida amalga oshiriladi. 
3.2. Biznes etikasi va ma’naviyatining muloqot tuzilmalari. 
Biznesga oid muloqotlarning kommunikativ tomonlari 
Psixologiya fanida muloqot kishilar faoliyatining o‘ziga xos turi 
sifatida ta’riflanadi. Masalan, psixolog B.G. Ananevning tadqiqotida in-
songa kishi mehnat, bilish va muloqot kabi uchta asosiy faoliyat turlari-
ning subyekti sifatida qaraladi. Muloqot tuzilmasida, asosan, kognitiv 
(bilish), affektiv (emotsional) va xatti-harakat komponentlarini farqlana-
di. Kognitiv komponent so‘z (belgi) vositalari yordamida ma’lumotlar 
almashinishini, affektiv komponenti emotsional darajada ma’lumotlar 
almashinishini nazarda tutadi. Xatti-harakat komponent muloqotda 
ishtirok etgan sheriklarning o‘zaro boshqarish xatti-harakati va faoliyati 
nuqtayi nazaridan muloqotni ta’riflaydi. 
Muloqotlarning ajratib ko‘rsatilgan jihatlarining ta’riflari quyidagicha.