Samarqand qishloq xo’jalik instituti “qishloq xo‟jaligi mahsulotlarini tayyorlash, saqlash va qayta ishlashni tashkil etish” kafedrasi

Tolaning uzunligi
-
 
tolaning o‟rtacha uzunligi uning texnologik 
ko‟rsatkichlari orasida sifatini belgilovchi
 
asosiy ko‟rsatkich 
 
hisoblanadi.
 
paxta 
tolasining uzunligi to‟qimachilik sanoatida yigirish sistemasini aniqlashda 
 
muhim 
omil sanaladi. Uzunroq tolalardan ingchika va pishiq ip ishlab chiqariladi.
Tolaning uzunligi deb, to‟g‟rilangan tolaning ikki uchi orasidagi masofani 
tushuniladi va u millimetrda o‟lchanadi. Bir namunada turli xil uzunlikdagi tola 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Siddiqov A 
001.429.011.BMI. 2015 y. 

---

bo‟lishi mumkin. Shuning uchun tolaning uzunligi tushunchasi bir tola uchun 
emas, balki umumiy namunadagi tolalarning o‟rtacha uzunligi bilan ifodalanadi. 
Ekiladigan g‟o‟zalarda tolaning uzunligi 18-22 mm dan 45-50, hatto 55-60 mm 
gacha bo‟lishi mumkin. 
Mamlakatimizda ko‟p miqdorda ekilayotgan o‟rta tolali g‟o‟zaning 
ko‟pgina navlarida paxta tolasining uzunligi 30-33 mm, ayrimlarida 35-37 mm ga 
etadi, ingichka tolali navlarda 38-42 mm gacha va undan ham oshiq bo‟lishi 
mumkin. 
Tolaning uzunligini qo‟lda ham aniqlasa bo‟ladi. Bunda namunadan bir 
tutam tola olinib, lineykada ularning uzunligi o‟lchanadi. Odatda tolaning 
uzunligini «Velvet» taxtachasida aniqlanadi. 
Har bir namuna paxtada ayrim tolalarning uzunligi turlicha bo‟lganligi 
sababli yigirish sistemasini tanlash uchun kerakli tola uzunliklarining o‟rtacha 
ko‟rsatkichlarini aniqlash kerak bo‟ladi. Shuning uchun tola uzunligini aniqlovchi 
o‟rtacha massa uzunligi, modal va shtapel uzunligi, tola bazasi va uzunligi 
jihatidan tekisligi kabi tushunchalar kiritilgan. 
Tolaning o’rtacha maxsus uzunligi
- deganda namunadagi tolalarning 
o‟rtacha uzunligini ularning massasiga ko‟paytirib, namunaning umumiy 
massasiga nisbati tushuniladi.