Qiziqarli kimyo

2.16. R AD IO AKTIVLIK TO ‘G ‘RISIDA BILASIZM I?
2.16.1.... 1896-yilifransuzolimi A .B ekkerelbirinchibo‘lib, uran bir- 
ikmalari o‘z-o‘zidan nur sochishini aniqladi. Bu hodisaga radioaktiv- 
lik deb nom benlgan.
2 16.2. ... 1899-yilda er-xotin M ariya va Pyer Kyurilar uran rudalari 
tarkibidan ikkita radioaktiv moddalami kashf qilishdi. Unmg buttasi 
poloniy (MariyaKyuri vatani - Polsha sharafiga) va ikkinchi element 
radiy (“radius” - nur) deb nomlandi.
2.16.3. ... radioaktivlik va atom tuzilishi sohasidagi buyuk olim Ernest 
Rezerforddir. U 1990-yildan radioaktivlik hodisasi bilan shug‘ullanib, 
uch xil radioaktiv nurlami kashf qildi. Soddi nomli olim bilan birgalikda 
“radioaktiv yeminlish” nazariyasini taklif qilgan. Radioaktivlik jarayo- 
nidageliy hosil bo‘lishim isbotlagan.
2.16.4.... Radioaktiv izotoplami sun’ iy ravishda hosil qilish imkoniyat- 
larini 1934-yilda fransuz tadqiqotchilari Iren va Frederik Jolio K yu­
rilar kashf qilgan.
2.17.5.. atom yadrolari o'zgarishini o ‘rganadiganfan-yadro kimyo- 
sidir. Bunday yadro o ‘zgarishlarida neytron, proton, deytron, elek- 
tron, foton va boshqa zarrachalar qatnashadi.
2.16.6. ... 99 va 10-raqamli elem entlar eynshtayniy va fermiylarni 
amerikalik olim Glen Siborg o'zxodim lan bilan birgalikda radioak­
tiv moddalardan gosil qilgan.
70

---

2.16.7... radioaktivlikyeminlishmngoxirgimahsulotiqo‘rg‘oshinnmg tabiiy 
izotopi 206PbdifeTony, uran va aktiniy qo‘rg‘oshin izotopigaaylanay- 
otganda o'zlaridan alfa va beta nurlar ajratib, bir necha o ‘ zgarishlarga 
uchraydi.
2.16.9. ... bir chelak suvda 4 tonna neftyongandachiqadigan energiya 
yashiringanbo‘ladi. Chunki har 6 ming vodorod yadrosiga 1 ta dey­
teny yadrosi to ‘g‘n keladi. U esa termoyadroreaksiyalanni boshqaruv- 
chi “yoqilg‘i” hisoblanadi.