Qiziqarli kimyo

Xadicha.
Kuzda barglarning xlorofiligamma bo‘ladi9 
Tolib.
Kuzda xlorofil moddasi parchalanish reaksiyasigakirishadi 
va uning m iqdon juda kamayib ketadi. Agar bargda ksantofil moddasi 
ko‘p bo‘lsa, bargning rangi sariq bo‘ladi. Karotin moddasi ko‘p bo‘lsa 
barg qizgish sariq tusda b o ‘ ladi.
Mirzo
Hammasi tushunarli ( Hadichaga qarab). Ko‘rdingizmi, tabi- 
atda ham kimiyoviy hodisalar mavjud bo‘ larkan.

---

Tolib.
Hadichabonu, siz nega kartoshka tozalayapsiz ?
Xadicha.
Bu kartoshkadan sho‘rva tayyorlaymiz. Oyim tayinlagan 
edilar.
Tolib.
Bu ishingiz yaxshi Oyilarga yordamlashish loam , keyin vaq- 
tida ovqat tayyorlashni ham o'rganasiz.
Mirzo.
Tolib aka, kartoshka bilan ham birorhodisabo‘lishi mumkin- 
mi, men aytmoqchim anki, kartoshkada ham biror o ‘zgansh bo‘lishi 
mumkinmi?
Tolib.
BoMadi, albatta. U ham o ‘simlik mahsuloti. Kartoshka 
o‘ simliginmg bargini kimiyoviy fabrika deyish mumkin.
Xadiclia.
Eh-ha, bildim, bilaman! Uning bargida karbonat angidrid 
gazi suv bilan xlorofin yordamida kraxmalga aylanadi.
Tolib.
To‘griaytdingiz. A m m obu kraxmal barglardaqolmaydi. U 
aw al suvda eriydigan holatga o‘tib, eritm aholidaildiztom on harakat- 
lanadi. Keyin u yana suvda enmaydigan kraxmal holatiga o‘tib mana bun­
day kartoshka mevasiga aylanadi.
Xadicha.
Ana qancha kimiyoviy hodisalar!
Mirzo.
Gapni bo‘lmang! Tolib aka davomini ayting.
Tolib.
Bilasizlarmi, negaog‘izboshlig‘idashirinmazahisqilinadi?
Mirzo
(Hadichaga qarab yelkasini qisadi). Yo'q, men bilmayman.
Xadicha.
Men ham bilmayman.
Tolib.
Bu erda ham kimiyoviy hodisa amalga oshadi. Nonning tarki­
bi ham asosan kraxmaldan lborat. O g'izboshligidanon maydalanayot- 
ganda u so‘ lak bilan aralashadi va uning ta’sirida kraxmal gidrolizlanadi. 
Reaksiya natijasida shirin mazali glukoza hosil bo‘ladi:
( С Д 0О5)п + ПН20 = nC 6H ,:Ot)