Ijtimoiy reablitatsiya

Savollar bering!
Agar siz: "Umid qilamanki sen o'z joningga qasd qilish 
haqida o'ylamayapsan?" kabi qitiqlovchi savollar bersangiz, u holda o'zingizga 
kerakli javobni olishingiz mumkin. Agar yaqiningiz yo'q deb javob bersa u holda 
Suitsidal inqirozni xal qilishga yordam bera olmaysiz. Inqirozni xal etishning yeng 
yaxshi yo'li bu "Sen o'z joningga qasd qilishni o'ylayapsanmi?" deb to'g'ridan- 
to'g'ri savol berish. Agar inson bu haqda o'ylamagan bo'lsa bu savol uni o'ylashga 
majbur etmaydi. Aksincha agar u bu haqda o'ylagan bo'lsa va nixoyat o'z 
kechinmalari bilan qiziquvchi va Suitsid haqida gaplashishi mumkin bo'lgan 
odamni topganligini xis qilsa kayfiyatida ancha yengillikni sezishi va katarsis 
xolatini boshdan kechirishi mumkin.
* 
Boshqa konstruktiv y ec him la rni ta k lif qiling.
Suitsidentga: "O'ylab ko'r 
sening o'liming oilangga qancha g'am olib keladi?" degandan ko'ra u o'ylab 
ko'rmagan boshqa yechimlarni taklif qilib ko'ring Suitsidni oldini olishning yeng 
muhim choralaridan biri bu pisxologik diskomfortga sabab bo'layotgan narsani 
aniqlash. Bu qiyin bo'lishi mumkin chunki Suitsid bilan bog'liq barcha narsalar 
maxfiylikka asoslanadi. Bunday vaziyatda berilishi mumkin bo'lgan yeng to'g'ri 
savol: "So'nggi vaqtlarda hayotingizda qanday narsalar sodir bo'ldi?, Qachon 
o'zinigizni yomon xis qila boshladingiz? Bu o'zgarishlar ro'y bergandan beri 
hayotingizda nimalar sodir bo'ldi? Atrofdagi odamlardan kimlarga buning aloqasi 
bor?". Suitsident muammosi identifikasiya qilishga va chukurlashishiga nimalar 
turtki bo'layotganini aniqlash kerak.
* 
Umid bag'ishlang.
O'z joniga qasd qilish xavfi mavjud insonlar bilan ishlash 
juda - juda ma'suliyatli va murakkab ish hisoblanadi. Psixoterapevtlar asosiy 
etiborni Suitsidentlaming gapi va xissiyotlariga qaratish lozim deb xisoblaydilar. 
Qachonki insonni bezovta qilayotgan yashirin fikrlar tashqariga chiqsa, 
muammolar yechimga egadek tuyuladi. Umid insonga, tushkun kayfiyatdan 
chiqishga yordam berishi mumkin. Misol tariqasida, Gitler barcha yaxudiylami 
qirib tashlamoqchi bo'lgan bir vaqtda ular o'zini tutishini keltirish mumkin. 1940 -
79

---

yildan yildan avval o'z joniga qasd qilish xolatlari bir oyda 71.2ga yetgan edi. 
X uddi shu yilning may oyiga kelib, natisistlaming bostirib kelganidan so'ng bu 
raqam 371 tagacha ortib ketdi, insonlar fashistlar qo'liga tushib qolishdan 
qo'rqqanliklari uchun ham o'z joniga qasd qilarlar. Qo'lga tushgan yaxudiylar esa 
ozodlik va oilalam ing qayta birlashishiga um id qilganlar. Kichgina bo'lsa ham 
um id bor ekan Suitsidlar soni ham kamroq edi. Urush abadiydek tuyula 
boshlagach, maxbuslar orasida Suitsid epidem iya kabi yashin tezligida tarqala 
boshlagan. Umidsizlikni belgilaridan yana biri bu Suitsident qoldirgan maktubdir. 
O 'z jon iga qasd qilish haqidagi so'nggi qaror inson optimizmining so'nggi 
tom chisini yuqotganda va yaqinlar umid bag'ishlamaganda qabul qilinadi.
*