Ijtimoiy reablitatsiya

2.2. Ekstrem al vaziyatlar klassifikasiyasi
Ekstremal vaziyatlar-Ъи
ma'lum territoriyada yuzaga kelgan havfli to'qnashuv, 
tabiiy hodisa, fojea 
yoki boshqa bir ofat natijasida o'z ortidan inson 
qurbonliklariga olib keluvchi, odamlar sog'ligi yoki atrof muhitga zarar 
yetkazuvchi holat.
Ekstremal vaziyatlar quyidagi belgilar bilan 
klassifikasiya
qilanadi:
• To'satdanlik darajasi bilan: to'satdan (bashorat qilinmaydigan) va kutilgan 
(bashorat 
qilinadigan). Ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy vaziyatlami bashorat 
qilish oson, tabiiy ofatlami esa qiyin (masalan, inqiroz va zilzila).
• 
Yoyilish tezligiga ko'ra: ekstremal vaziyatlar portlovchi, shiddatli, tez yoki 
o'rtacha yo sekin yoyiluvchan xarakterda bo'ladi.
• Yoyilish kengligiga ko'ra: lokal, mahalliy, territorial, regional, federal. 
Lokal, mahalliy va territorial ekstremal vaziyatlar bir bo'linmadan, ishlab 
chiqarish joyidan, aholi punkti chegarasidan chiqmaydi. Regional va federal 
ekstremal vaziyatlar butun bir region, davlat, xattoki, bir qancha davlatlar 
miqyosida sodir bo'ladi.
• Harakat davomiyligiga ko'ra: qisqa muddatli yoki uzoq muddatli xarakterda 
bo'lishi mumkin. A trof muhitni ifloslanishi sodir bo'ladigan barcha 
ekstremal vaziyatlar uzoq m uddatliga kiradi.
• Xarakteriga ko'ra: oldindan rejalashtirilgan (qasddan) va rejalashtirilmagan 
(qasddan 
bo'lmagan). Birinchisiga ko'pchilik milliy, ijtimoiy va harbiy 
nizolar, terroristik aktlar va boshqalar kiradi. Tabiiy ofatlar o'zining kelib 
chiqish xarakteriga ko'ra maqsadlashtirilmagan bo'lib, bu guruhga texnogen 
to'qnashuvlar va fojealar kiradi.
Kelib chiqish manbaiga ko'ra favqulotda vaziyatlar:
1. 
Texnogen xarakterli F.V. transport to'qnashuvlari va fojealar, yong'in va
portlash, kimyoviy 
zaharlovchi va radiaktiv moddalar tarqaluvchi
avariyalar va fojealar...
2. 
Tabiatdan kelib chiquvchi F.V. geofizik, geologik, meteorologik,
dengizdagi xavfli gidrologik hodisalar, tabiiy yong'inlar...
3. 
Ijtimoiy biologik xarakterli F.V. ochlik, terrorizm, jamoaviy tartibsizlik,
alkogolizm, giyohvandlik, toksikomaniya, turli xil zo'ravonlik aktlari...
7

---