Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

РАСУЛУЛЛОҲ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВА САЛЛАМНИ ЯХШИ КЎРИШ 
ИМОН КОМИЛЛИГИДАНДИР 
Ҳар бир мўмин-мусулмон банда Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламни яхши 
кўриши вожибдир. Бунга ҳадиси шарифларда алоҳида урғу берилган. 
َأ ْنَع
ٍسَن
ُهْنَع ُللها َيِضَر
ْيَلَع ُللها ىَّلَص ِبَِّنلا َلاَق :َلاَق
َو ِه
َمَّلَس
: 
ُنِمْؤُ ي َلا
َأ َنوُكَأ َّتََّح ْمُكُدَحَأ 
ِهِدِلاَو ْنِم ِهْيَلِإ َّبَح
َيِعَْجَأ ِساَّنلاَو ِهِدَلَوَو
َر .
َو ُها
ْلا
ُب َخ
ِرا
ي
َسَّنلاَو مِلْسُمَو
يِئا
.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай 
деганлар:
“Мен унга ўз отасидан, боласидан, жами одамлардан севимлироқ бўлмагунимча 
биронтангиз 
(комил)
 мўмин бўла олмайди”
(Бухорий, Муслим, Насоий ривояти). 
Бу ҳадисга кўра, банда Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламни ўз ота-онасидан, бола-чақасидан ҳам 
яхши кўрмагунича етук мўмин даражасига эриша олмайди. Бошқа ривоятларда “аҳли-оиласидан, мол-
дунёсидан ҳам” дейилган. Бундан чиқди, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳақлари ота-онамиз ҳақидан ҳам 
устун экан. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизни жаннатга киритувчи, жаҳаннам 
азобидан халос этувчи амалларни ўргатганлар, ҳидоят йўлини кўрсатганлар. 
Уламолар айтишича, бу ерда табиий эмас, ақлий муҳаббат ҳақида сўз кетмоқда. Зеро, ҳар қандай 
инсон ота-онасини, фарзандларини, яқинларини яхши кўриши, уларга меҳр-шафқатли бўлиши табиий. 
Ихтиёридан ташқари нарсаларда ҳеч ким маломат қилинмайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва 
салламни ҳаммадан яхши кўриш у зотни ҳурмат қилиш, ҳақларига салавотлар айтиш, шариатларини, 
ҳаётларини ўрганиш, суннатларига оғишмай амал қилиш билан бўлади. Шунда Аллоҳ бизларни яхши 
кўради. 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни чиндан яхши кўриш бахтига эришганлардан бири ичию, 
таши бир зот – Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудир. Ривоят қилинишича, ҳазрат Умар бир куни: “Эй 
Расулуллоҳ, сиз мен учун ўзимдан бошқа ҳамма нарсадан севимлироқсиз (яъни, сизни яхши кўраман, 
лекин ўзимни сиздан ҳам яхши кўраман)”, деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Жоним 
қўлида бўлган Зотга қасамки, мен сен учун ўзингдан ҳам севимлироқ бўлмагунимча (имонинг комил) 

---

51 
бўлмайди”, дедилар. Умар: “Аллоҳга қасамки, сиз энди мен учун ўзимдан ҳам севимлироқсиз!” деди. 
Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Эй Умар! Ана энди (имонинг комил бўлди)”, деб 
марҳамат қилдилар (Бухорий ривояти). 
Бу имоний, ақлий муҳаббат дейилади. Хуллас, инсон Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни 
чин қалбдан яхши кўрамагунича, ҳатто ўзидан ҳам, ота-онаси, бола-чақасидан ҳам афзал билмагунича 
етук мўминлик мартабасига кўтарилмайди.