Samarqand iqtisodiyot va servis instituti raxmatulla xaitboyev ekologik turizm

O‘rmonlar.
Respublika barcha o‘rmonlari yagona davlat 
o‘rmon fondini tashkil etadi, u davlat ahamiyatidagi hamda 
o‘rmon xo‘jaligi tashkilotlari tasarrufidagi o‘rmonlardan iborat. 
O‘rmonlarning juda kichik qismi boshqa idora va yuridik shaxslar 
tomonidan foydalaniladi. 
Shuning uchun, ular tog‘, daryo yoqalari va vodiy o‘rmonlariga 
tabiiy hudud bo‘yicha ajratilgan. XX asr boshlaridan O‘zbekiston 
o‘rmonlari maydoni 4–5 baravar qisqardi. Qishloq xo‘jaligi 
dalalariga aylantirilgan qayir o‘rmonlari (to‘qaylar) ayniqsa qat’iy 
antropogen ta’sirga uchradi. Bunday harakatlar sababli Amudaryo 
sohili bo‘yidagi to‘qaylarning maydoni 150 ming ga dan (1928-yilda) 
22–24 ming ga gacha (1993-yilda) qisqardi. Respublika davlat 

---

126
127
o‘rmon fondining so‘nggi hisobi yerlar to‘liq inventarizatsiyasi 
bilan birga 1988-yilda o‘tkazildi. Mazkur hisob ma’lumotlariga 
qaraganda O‘zbekiston Respublikasi Davlat o‘rmon qo‘mitasi 
ixtiyoridagi davlat o‘rmon fondi yerlari 4994 ming ga ni, o‘rmon 
bilan qoplangan maydon esa 1788 ming ga ni tashkil qilgan. 
Boshqa idora va yuridik shaxslar ixtiyoridagi o‘rmon bilan 
qoplangan maydon taxminan 500 ming ga bo‘lgan. O‘zbekistonning 
o‘rmon bilan qoplangan yeri umumiy yer maydonining 5,1 
foizini tashkil qilgan. 1.01.91-yildagi hisobotga muvofiq davlat 
o‘rmon fondi 5467 ming ga, o‘rmon bilan qoplangan maydon 
esa 1819 ming ga ga teng bo‘lgan. Boshqa yuridik shaxslarga 
tegishli o‘rmon bilan qoplangan maydon 546 ming ga ni tashkil 
qilgan. O‘zbekistonning o‘rmon bilan qoplangan yeri umumiy yer 
maydonining 6,2 foizini tashkil qilgan.
Mamlakatimizdagi o‘simliklar olamidagi endemiklar hatto 
qo‘shni davlatlar o‘simliklar qatlamida ham uchramasligi 
tabiatimizdagi o‘ziga xos noyob hodisadir. Ekoturizmni 
rivojlantirishda bu imkoniyatdan foydalanishimiz lozim. Buning 
uchun esa bu endemik o‘simliklarning biologik va xo‘jalik 
xususiyatlarini, xalq xo‘jaligida foydalanish usullarini va ularning 
o‘sishi areallarini yaxshi o‘rganishimiz va ekoturizmda foydalanish 
xaritalarini ishlab chiqishimiz lozim bo‘ladi. Ushbu xaritaga 
asoslanib ekoturizm marshrutlarini ishlab chiqishimiz va bu 
ekoturistik marshrutlarning reklamasini ichki va tashqi ekoturistik 
bozorga chiqarish ham vatanimizda ekoturizmni rivojlantirishda 
katta imkoniyatlarni yaratadi.