Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

Бошқарув: 
Ўрин пайт келишиги ёрдами билан шаклланиши керак 
бўлган бошқарув алоқа ўзбек шеваларида жўналиш келишигида келади. 
Уйгə отъръптълə, З
ə
водг
ə
ъшлйəптъ, қъшлоққ
ə
ортоқл
ə
ръм бор (
Уйда 
ўтирибдилар, Заводда ишлаяпти, қишлоқда ўртоқларим бор).
Мослашув
: 
Тəғдынг тепəсъдə къмнънгдър қычқырған ав
а
зы 
ешътълдъ
. (қипчоқ лаҳжасида). 
Кочəттънг бəрглəръ тушə бошлəдəъ
.
Ўзбек шеваларида 
туркий
изофалар 
кенг
 
қўлланилади. 
Ф
ə
рз
ə
нл
ə
нъ
ёруғ кун кўтмоқд
ə
; Ёнънгд
ə
д
ͻ
н
ͻ 
дўст бўг
ə
нъ яхшъ; Ш
ə
ҳ
ə
рд
ə
янгъ 
кўпрък
қурълдъ. Изофали бирикмалар икки тилли шеваларда, ўзбек ва 
тожик халқлари аралаш яшайдиган ҳудуд шеваларида ҳам қўлланилади.
Ўзбек шеваларида содда ва қўшма гаплар таркибидаги гап бўлаклари 
инверция тарзида бўлади. Ўзбек адабий тилига нисбатан шеваларда сўз 
тартиби эркиндир: 
Унънг анъқ эдъ келъшъ
-Унинг келиши аниқ эди. 
У
гəпъръп бердъ ҳəммə гəппъ
–У ҳамма гапни гапириб берди. 
Нəргъзə тəн
олдъ ёлғон гəпъргəнънъ
- Наргиза ёлғон гапирганини тан олди. 
Эртан 
чықамыз джулға -Эрта билан йўлга чиқамиз каби.
Ўзбек шеваларида тўлиқсиз гаплар, сўз гаплар ҳам эркин тарзда 
бўлади. Бундай гаплар шева матнларида кўплаб учрайди.Шеваларда 
тўлиқсиз гаплар таркибида гап бўлакларининг такрорий қўлланилиши 
учрайди.Кеч
ə 
сен кутубхон