Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

Ishni bajarish tartibi: 
Oddiy oziq muhitlar va ularni tayyorlash.
 
1. Go’sht suvini tayyorlash: suyaklardan, yogg’lardan, paylardan tozalangan 500 gr 
go’shtni mayda bo’lakchalarga bo’linadi yoki qiymalagichdan o’tkaziladi. 1 litr 
vodoprovod suvi qo’shiladi. 2. 1 sutkaga sovuqrog’ joyda koldiriladi yoki 
termostatga 34°C da 2 soat qo’yiladi. 3. Go’sht dokadan o’tkaziladi. 4. 5 minut past 
olovda qaynatiladi va tindiriladi. 5. Paxtali filtrdan o’tkaziladi va birinchi 
boshidagicha miqdorda suv qo’shiladi.
Anaeroblarni kulturalash usullari:
Anaerob bakteriyalarni suniy ozuqa muhitida 
o’stirish uchun kislorodsiz sharoit hosil qilish kerak. Buning uchun fizikaviy, 
ximiyaviy va biologik usullar qo’llaniladi. Anaerostat yoki eksikatordan havoning 
bunday haydalishini pirogalol yordamida ximiyaviy yo’l bilan kislorodni biriktirish 
vositasida xosil qilish mumkin: biologik yo’l bilan Fortner usuli yordamida ya'ni 
kislorodsiz sharoitni aerob va anaerob bakteriyalarni birga germetik yopiq petri 
kosachasida ekilganda xosil qilinadi. BIRINCHI KUN: Bakteriyalardan toza kultura 
olish uchun tekshiriluvchi material Kitt. Tarotsi muhitli probirkaga ekiladi. Muhit 
ekishdan oldin suv xammomida 10-20 minut davomida (havoni kislorad 
aralashmasidan ajratish uchun qizdiriladi, so’ng termotsatda 37 °C da o’tsiriladi).
 
Ikkinchi kun: Ekilma kuzatiladi, surtma tayyorlab Gramm usulida bo’yaladi. Musbat 
bo’lsa, muhitda loyqalanish, gaz pufakchalari va surtmada yirik sporali grammusbat 
tayoqchalar kuzatiladi. Toza kultura ajratish uchun Kitt - Tarotsi muhitidan material 
olib, ilmoqchada birinchi petri kosachasiga - qonli agarga ekiladi va muhitning 
yuqori qismida shpatel bilan tahsimlanadi. Xuddi shu shpatel bilan material muhitga 
ikkinchi va uchinchi kosachaga alohida koloniya xosil qilish uchun suriladi. 
Uchinchi kun: Chashkada o’stirilgan koloniya lupa yordamida o’rganiladi va hosil 

---

bo’lgan koloniyani probirkaga solib, termotsatga qo’yiladi. Aniqlanuvchi 
bakteriyalarning morfologik, kultural va bir ximik xususiyatlari o’rganiladi. Kitta - 
Tarotsi muhiti anaeroblarni kulturalashda universal muhit xisoblanadi. U qonli 
bulon, hayvon to’qimalaridan iborat. Anaerob sharoit hosil qilish uchun muhit utsiga 
serillangan o’simlik moyi quyiladi. a) Havoni haydash - kislorodni muhitdan 
mexanik yo’l bilan haydash. Buning uchun maxsus asboblar yordamida - havo 
haydab chaqiriladi. b) Havo kislorodidan mexanik himoyalanish - Buning uchun 
Vinyal-Vaysen usuli qulay. 30 sm uzunlikdagi, 3-6 mm kenglikdagi shisha 
naychaning bir tomoni kapillyarga solinadi, boshqa tomoni esa paxtali probirkaga 
quyiladi va tekshirilayotgan material ilitilgan agarga ekiladi. So’ng aralashtirilib, 
sterillangan trubaga solinadi. Aralashma kapilyarga quyiladi va truba termostatga 
quyiladi. v) Biologik usul - aerob va anaerob kulturalarni bir yerga ekish (Fortner 
usuli). 2 ga bo’lingan petri kosachasiga qalin qatlam qonli agarga ekiladi. 
Sterillangan skalpel bilan chashka o’rtasidan bo’linadi. Agarning birinchi yarmiga 
aerob, ikkinchi yarmiga anaerob kulturasi ekiladi. Chashka parafin bilan to’ldiriladi 
va termotsatga qo’yiladi. Avval kislorodga to’yingan aeroblar o’sib chiqadi, so’ng 
anaeroblar o’sadi. [7]